Wat kan ik doen om mijn conditie te bevorderen?

Er zijn verschillende dingen die u zelf kunt doen om uw conditie tijdens uw behandeling of uw herstel na de behandeling zoveel mogelijk te bevorderen. Gevarieerd eten, een gezond gewicht bereiken of behouden en voldoende bewegen zijn hier onderdeel van.

vk - Groenten - Fruit

Gevarieerd eten:

Tegenwoordig wordt via verschillende kanalen op het belang van groente en fruit gewezen, omdat ze "gezond" zouden zijn. Dat klopt ten dele, omdat groenten en fruit heel belangrijke bronnen zijn van diverse vitamines, mineralen en voedingsvezel. Echter, op alleen fruit kan een mens niet leven. U zou dan belangrijke voedingsstoffen als eiwit en vet (en een aantal vitamines en mineralen) tekort komen. Om uw herstel te bevorderen is het dus vooral belangrijk om te variëren met uw voedingsmiddelen en zo te kiezen dat u alle belangrijke voedingsstoffen binnen krijgt. Voedingsmiddelen die alleen maar "gezond" zijn bestaan niet. Het gaat altijd om een combinatie van voedingsmiddelen.

In onderstaande tabel kunt u zien welke voedingsmiddelen u dagelijks minstens nodig heeft om een volwaardige voeding binnen te krijgen. Het kan zijn dat dit minder is dan u normaal gesproken eet. Pas de hoeveelheden brood, aardappelen, groenten en fruit dan aan naar uw normale portie.

Vaak verschillende producten kiezen is de beste kans dat u alles dat noodzakelijk is binnenkrijgt. En verandering van spijs doet eten. Zeker als u moeite met eten heeft, is het goed om te weten dat het eten soms gemakkelijker gaat als u binnen dezelfde groep van producten een andere keuze maakt. U komt dan toch niets tekort.

Variaties:

Brood: als brood niet lukt kunt u dit vervangen door (volkoren) beschuit, knäckebröd, crackers, rijstwafels, ontbijtbiscuits, graanproducten (zoals muesli en cornflakes), grove papsoorten (zoals havermout en Brinta) en drinkontbijt op basis van yoghurt, melk of sap.

Kaas: u kunt alle soorten kaas op brood doen. Wanneer brood eten niet lukt kunt u ook kaas uit het vuistje eten of kaas geraspt verwerken in soep, saus of pasta.

Vleeswaren en beleg: u kunt alle soorten gesneden vleeswaren op brood doen of uit het vuistje eten. Vleeswaren kunnen ook vervangen worden door bijvoorbeeld ragout, vis(zoals haring, paling, makreel, lekkerbekje), ei, pindakaas, notenpasta en soja. Vlees-, zalm-, garnalen-, kip- of eiersalade zijn ook geschikt op brood of toastje tussendoor.

Melk en melkproducten: afhankelijk van uw voorkeur en mogelijkheden kunt u kiezen uit melk, chocolademelk, anijsmelk, ijs, milkshake, smoothie, vla, pudding, pap, kwark, karnemelk, (drink)yoghurt en sojamelkproducten.

Fruit: als vers fruit niet lukt kan het vervangen worden door vruchtensap of gepureerd fruit (vers of kant-en-klaar). Fruit kan ook worden gebruikt op brood of worden verwerkt in een toetje. Fruit uit blik of pot kan ook af en toe worden gebruikt.

Vlees, vis, gevogelte, ei en vegetarische vleesvervangers: als een stukje vlees/vis/gevogelte problemen geeft dan kan dit ook (zo nodig fijngesneden of gepureerd) worden verwerkt in  ragout, door saus of in een maaltijdsoep.

Aardappelen, pasta, rijst en peulvruchten: deze voedingsmiddelen kunnen ook verwerkt worden in een salade. Goede vervangingen zijn brood, pizza en graanproducten (zoals couscous en Tarly).

Groenten: verse groenten hebben vrijwel dezelfde voedingswaarde als groenten uit blik, pot of diepvries. Als groenten bij de warme maaltijd problemen geeft kan groenten ook worden verwerkt  in soep, door saus over pasta, als salade bij brood en als groentesap (vers of kant-en-klaar).

Boter, margarine, halvarine en olie: op brood, voor de bereiding of verwerkt in gerechten. U kunt eventueel ook een klontje boter door pap doen.

Afgevallen:

Het kan zijn dat u bent afgevallen tijdens de behandeling. Om uw herstel te bevorderen is het belangrijk dat u niet verder afvalt en indien mogelijk weer terug komt op een gezond gewicht. Naast voldoende eten is voldoende beweging hierbij uitermate belangrijk. Door voldoende beweging wordt bij gewichtstoename niet alleen vetmassa opgebouwd maar ook spiermassa.

Hoe u dit kunt doen leest u bij de vraag Wat kan ik doen als ik afval tijdens de behandeling?

In gewicht aangekomen:

Het kan ook zijn dat u bent aangekomen tijdens de behandeling. Ook dan is het belangrijk om indien mogelijk weer terug te komen op een gezond gewicht.

Hoe u dit kunt doen leest u bij de vraag Hoe kan ik afvallen als ik door de behandeling te zwaar ben geworden?

Advies vragen:

Om zo goed mogelijk te herstellen kunt u veel zelf uitzoeken, maar kunt u ook wel deskundig advies gebruiken. De diëtist kan u hierbij helpen. Bij een consult bij de diëtist bekijkt u samen wat uw mogelijkheden en beperkingen zijn en wat bereikt zou kunnen worden. De diëtist berekent wat u nodig heeft en stelt voedingsadviezen op afgesteld op uw persoonlijke situatie. In het verloop van de behandeling bekijkt u samen wat het resultaat is en stelt de diëtist zo nodig de adviezen bij.

U kunt zelf een afspraak maken met de diëtist, maar u kunt ook uw arts of verpleegkundig specialist vragen u naar een diëtist te verwijzen die kennis heeft van voeding bij kanker en die met hen samenwerkt.

De zorgverzekeraar vergoedt (een deel van) de behandeling van de diëtist. In 2018 worden 3 uren per jaar vergoed vanuit de basisverzekering. De vergoeding vanuit aanvullende verzekeringen zijn verschillend. Dat kunt u bij uw zorgverzekeraar vragen.

Combinatie van voeding, bewegen en trainen:

Naast goed eten is voldoende bewegen ook belangrijk om uw herstel te bevorderen. Door bewegen wordt uw eten beter voor herstel en opbouw benut. Naast voldoende eten van eiwitrijke producten (vlees, vis, zuivel) is het belangrijk om, indien mogelijk, te blijven bewegen tijdens en na behandeling. Dit zorgt ervoor dat u geen spierkracht verliest en als u spierkracht  verloren hebt dat u dit weer opbouwt. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat het veilig is om te sporten terwijl u kanker hebt. Sporten of intensief bewegen zoals stevig wandelen, fietsen, tuinieren, zwemmen of fitness zorgt dat uw lichamelijk functioneren zo veel mogelijk op peil blijft. Daarnaast hebben de mensen die sporten of regelmatig intensief bewegen een betere kwaliteit van leven dan mensen die dit niet doen.

Het eten van éxtra eiwit in combinatie met training zorgt voor een beter herstel van uw spieren en een betere opbouw. Met een eiwitrijke voeding heeft uw training dus meer resultaat. Er worden méér eiwitten omgezet in spieren als ze direct na training worden gegeten. Daarnaast gaat het herstel van spieren 's nachts door als vlak (± 30 minuten) vóór het slapen gaan eiwitrijke voeding wordt gebruikt. Een recent onderzoek heeft aangetoond dat het goed is om 's avonds te trainen, dan extra eiwit te nemen (bijvoorbeeld een schaaltje kwark) en dan te gaan slapen. Op die manier kunnen de spieren optimaal gebruik maken van de beschikbare eiwitten uit de voeding. Overdag verdient het de voorkeur om 3-4 keer een grotere portie (20-30 gram) eiwit te eten, in plaats van veel kleine porties verdeeld over de dag.

Een lijst met eiwitrijke producten kan u verder helpen.

Bij training tijdens en na behandeling gaat het zowel om krachttraining als duurtraining zodat zowel uw spierkracht als uw uithoudingsvermogen beter worden. Voor mensen die niet gewend zijn te sporten is het goed om te gaan wandelen of fietsen, ook tijdens de behandeling. Voor mensen die al sporten is het goed om hiermee door te gaan. Vaak merkt u dat u minder intensief of minder lang per keer kunt sporten. Het voornaamste doel is dat u zoveel mogelijk actief blijft.

Weer beginnen met bewegen na een zware behandeling kan lastig zijn. U bent snel moe en heeft niet altijd de mogelijkheid om weer volop te bewegen. Voldoende rust is belangrijk voor herstel, maar alleen rust lost het probleem niet op. Het is verstandig om over de invulling van sporten of bewegen met uw arts of verpleegkundig specialist te overleggen. Er zijn beweegprogramma's ontwikkeld, speciaal gericht op herstel na kankerbehandeling. Begeleiding door een oncologisch fysiotherapeut kan er voor zorgen dat u zo snel mogelijk uw conditie weer opbouwt, waarbij overbelasting wordt voorkomen. Uw arts of verpleegkundig specialist kan u doorverwijzen naar een oncologisch fysiotherapeut bij u in de buurt.

Ook kunt u kijken bij de Verwijsgids Kanker. Neem voor meer informatie over de vergoeding contact op met uw zorgverzekeraar.

Over sporten en chemotherapie leest u hier: Is het verstandig om te sporten bij chemotherapie?

Supplementen:

U vraagt u wellicht af of supplementen ook helpen om uw herstel te bevorderen. Supplementen zijn in allerlei vormen als capsule, tablet of drankje vrij te koop. Het gebruik heeft alleen zin als u via uw normale voeding niet genoeg vitamines en mineralen binnenkrijgt. De volkswijsheid 'baat het niet, schaadt het niet' gaat in dit geval niet op.

Meer informatie over supplementen leest u bij Is het zinvol om tijdens mijn behandeling supplementen te slikken?

Bron: www.voedingenkankerinfo.nl