Waarom het HPV-vaccin ook op oudere leeftijd nog kan werken.

Wanneer meisjes dertien jaar oud zijn, krijgen ze een oproep om zich gratis te laten vaccineren tegen het Humaan Papillomavirus (HPV), dat onder meer baarmoederhalskanker veroorzaakt. Maar het vaccin kan ook op oudere leeftijd nog werken, zelfs als vrouwen al besmet zijn met het virus. Ruud Bekkers, gynaecoloog-oncoloog in het Catharina Ziekenhuis en hoogleraar preventie gynaecologische kanker, legt uit waarom.

Als een vrouw voor haar achttiende niet gevaccineerd is en zich toch op latere leeftijd wil laten vaccineren, is Gardasil 9 volgens Bekkers aan te raden. Dit vaccin beschermt tegen de zeven meest voorkomende HPV-types die kanker veroorzaken. "Meestal test iemand positief op één type", zegt de gynaecoloog-oncoloog. "Dit vaccin biedt dan nog goede bescherming tegen de andere zes types."

"Als het type waar iemand positief op test uit het lichaam of onder controle is, kunnen de antistoffen van het vaccin voorkomen dat dit HPV-type opnieuw actief in het lichaam wordt of dat iemand opnieuw geïnfecteerd raakt." Ofwel, het vaccin helpt ook als iemand al HPV-positief is.

Volgens het RIVM is er met een vaccinatie 75 procent minder kans op het krijgen van een door HPV veroorzaakte kanker. Naast baarmoederhalskanker kan HPV namelijk ook kanker in de vagina, de schaamlippen, de keel, de anus en de penis veroorzaken.

Het virus, waarvan er tientallen soorten zijn, wordt overgebracht door seksueel contact, maar kan ook door handen worden overgedragen. Zo'n 80 tot 90 procent van de volwassenen raakt minimaal één keer besmet met HPV, maar het afweersysteem ruimt het in de meeste gevallen zelf weer op.

Weinig vrouwen weten dat vaccin op latere leeftijd kan werken:

Niet alle vrouwen weten dat het vaccin op latere leeftijd nog kan werken. Ook de 43-jarige Mirthe, die in 2017 positief testte op HPV, was daar niet van op de hoogte. Omdat het HPV-vaccin nog maar zo'n tien jaar wordt gebruikt, is zij op jongere leeftijd niet gevaccineerd.

Mijn gynaecoloog heeft me niks verteld over het HPV-vaccin. Dat vind ik jammer".

Mirthe, die in 2017 positief testte op HPV.

Mirthe bleek bij een tweede controle onrustige cellen aan de baarmoedermond te hebben. Dit betekende nog niets ernstigs; het waren geen kankercellen. "Wel is het schrikken", zegt Mirthe. "Er zit iets in je lijf waarvan je niet weet of het goed of slecht gaat aflopen."

Sinds 2017 moet zij elk half jaar op controle komen. "Mijn gynaecoloog heeft in die tijd niks over het HPV-vaccin gezegd. Dat vind ik jammer."

Bekkers: 'Niet alle gynaecologen hebben zich erin verdiept':

Volgens de richtlijnen moeten gynaecologen overwegen om vaccinatie te bespreken na behandeling van een ernstig voorstadium van baarmoederhalskanker of als een voorstadium terugkomt, zegt Bekkers. "Maar niet alle gynaecologen hebben zich erin verdiept en bespreken het daarom niet."

Ook dient er rekening mee gehouden te worden dat de kosten, die kunnen oplopen tot 450 euro, voor volwassenen voor eigen rekening zijn.

Voor Mirthe maken de kosten niet uit. Bij haar laatste controle waren de onrustige cellen weg en werd ze negatief getest op HPV. "Ik hoop bij mijn volgende controle op dezelfde uitslag. Ik ga zeker vragen of ik me kan laten vaccineren."

Volgens Bekkers is een aantal ziekenhuizen in Nederland bezig met een nieuwe studie rondom het vaccin. "Over drie jaar hopen we zodanig bewijs te hebben dat verzekeraars de vaccinatie van vrouwen boven de dertig willen vergoeden. Tot die tijd zullen gynaecologen hun eigen mening over het vaccin hebben."