Stimuleren bèta-glucanen de afweer?
Tarwe.
Nee, er is onvoldoende bewijs dat bèta-glucanen bij mensen het afweersysteem stimuleren en met die reden ingezet zouden kunnen worden bij de behandeling van kanker. Uit onderzoek met proefdieren en in reageerbuisjes zijn aanwijzingen voor een mogelijk gunstig effect, maar er zijn te weinig goede studies bij mensen gedaan die dit bevestigen.
Wat zijn glucanen?
Glucanen behoren tot de groep koolhydraten. Het zijn ketens van glucose en komen voor in de celwanden van planten. Door de manier waarop de glucosemoleculen aan elkaar vastzitten kan ons lichaam deze glucanen niet opnemen. Glucanen komen voor in granen, zoals haver, en in gisten en paddenstoelen. Daarnaast worden bij de drogist en via internet supplementen verkocht waar glucanen in zitten.
Er zijn verschillende soorten glucanen. Bekende voorbeelden zijn zetmeel en cellulose. Haver is het meest bekend door de bèta-glucanen die het bevat.
Glucanen en gezondheid:
Glucanen hebben niet allemaal dezelfde eigenschappen. Van bèta-glucanen uit haver is in goed onderzoek bewezen dat zij het cholesterolgehalte verlagen bij een consumptie van minimaal 3 gram per dag in combinatie met andere (gezonde) voeding die laag is in verzadigd vet. Die claim is door de Europese Voedsel en Warenautoriteit (EFSA) erkend.
Er is ook onderzoek gedaan naar het effect van glucanen op mogelijke verbetering van het afweersysteem. Uit studies met proefdieren en met cellen in reageerbuisjes komen aanwijzingen naar voren dat sommige bèta-glucanen uit gist en paddestoelen het afweersysteem zouden kunnen stimuleren. Dit zou komen omdat deze glucanen als 'lichaamsvreemd' worden gezien wat het afweersysteem aanspoort om te gaan werken.
Deze gezondheidsclaims over bèta-glucanen en een beter afweersysteem zijn door de Europese Voedsel en Warenautoriteit (EFSA) afgekeurd. Dat betekent dat fabrikanten die claim niet mogen gebruiken omdat er onvoldoende bewijs voor is.
Glucanen en kanker:
Omdat werd gedacht dat glucanen een gunstig effect zouden hebben op het afweersysteem was het idee dat het afweersysteem dan tumorcellen beter zou herkennen en zou kunnen bestrijden. Studies met proefdieren en reageerbuisjes laten wisselende effecten zien van bèta-glucanen op het doden van kankercellen, hoewel deze overwegend gunstig zijn. Ook zijn er aanwijzingen uit dit soort studies dat bèta-glucanen beschermen tegen het krijgen van kanker wanneer gezonde cellen aan kankerverwekkende stoffen worden blootgesteld.
Zowel onderzoek bij dieren als onderzoek met cellen in reageerbuisjes kunnen niet worden vertaald naar de mens, omdat stoffen in het menselijk lichaam zich heel anders gedragen en de reacties heel anders kunnen zijn dan bij proefdieren of in reageerbuisjes.
Op basis van deze studies kunnen dan ook geen conclusies worden getrokken of glucanen een positief effect hebben op het voorkomen en behandelen van kanker bij mensen.
Enkele studies bij mensen wijzen op een mogelijk gunstig effect van bèta-glucanen bij maagkanker. Wanneer deze worden ingenomen naast chemotherapie neemt de overlevingsduur toe en verbetert de kwaliteit van leven. Ook zijn er aanwijzingen dat bèta-glucanen mogelijk dikkedarmtumoren in omvang kunnen doen laten afnemen. Bij het beoordelen van deze studies is grote terughoudendheid nodig. Het zijn slechts een paar studies met weinig deelnemers. Er zijn nog veel vragen onbeantwoord en het onderzoek bevindt zich nog in een verkennende fase. Er zijn geen studies bij mensen waarin gekeken is of bèta-glucanen beschermen tegen het krijgen van kanker.
Op basis hiervan kunnen dan ook geen conclusies worden getrokken. Meer onderzoek bij mensen is noodzakelijk.
Veiligheid:
Bèta-glucanen maken onderdeel uit van ons voedsel. In deze hoeveelheden zijn er geen schadelijke effecten bekend. Naar de veiligheid van hogere doseringen in supplementen is weinig onderzoek gedaan. Voor gezonde mensen wordt een dagelijkse inname van 600 mg bèta-glucanen afkomstig van gisten of paddenstoelen als veilig gezien. Er zijn geen studies gedaan waarin gekeken is naar de veiligheid van bèta-glucanen bij kankerpatiënten.