Auteur: Radio 1, Maxine Rappé 

Het probleem van frauduleuze kankerstudies wordt steeds groter, aldus Michaël Maris van het Antikankerfonds.

Foto: Unsplash.

Kanker is een van de meest voorkomende thema's in frauduleus onderzoek, schrijft een onderzoeksjournalist in 'The Conversation'. Dat het een groeiend probleem is, bevestigt ook Michaël Maris, directeur van het Antikankerfonds. De gevolgen voor patiënten en het wetenschappelijke veld zijn niet min.

"2 procent van alle wetenschappelijke studies is waarschijnlijk fake", schrijft een onderzoeksjournalist in het wetenschapstijdschrift 'The Conversation'. Daarbij is kanker het meest voorkomende thema waar fraude bij optreedt.

"Het probleem is groot", bevestigt ook Michaël Maris, directeur van het Antikankerfonds, in 'Het uur van de waarheid' op Radio 1. "En het wordt met de jaren groter en groter."

"Dat komt op verschillende manieren tot uiting: enerzijds passeert er veel frauduleus onderzoek dat in wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerd wordt, anderzijds zien we ook veel neponderzoek dat zich op patiënten richt. Allerhande privéziekenhuizen beweren een wondermiddel tegen kanker gevonden te hebben. Ze rekenen dan tienduizenden euro’s aan om die patiënten te behandelen."

Fraude in de wetenschap:

Dat wetenschappelijk onderzoek dat niet klopt toch wordt gepubliceerd, heeft volgens Maris met een aantal factoren te maken. "De eerste belangrijke reden om frauduleus onderzoek naar buiten te brengen, is de financiering. Veel academische centra worden gefinancierd door beurzen. Om die te krijgen, heb je resultaten nodig. Het liefst positieve resultaten die worden gepubliceerd in belangrijke wetenschappelijke tijdschriften."

"Als dat allemaal niet zo goed lukt, dan lijkt het voor sommigen beter om een 'shortcut' te nemen door niet de juiste, maar wel positieve resultaten te publiceren."

Dat soort bedrog is moeilijk aan het licht te brengen. "Zodra er een artikel ingediend wordt bij een wetenschappelijk tijdschrift, vindt een 'peer review' plaats waarbij 2 of 3 collega-onderzoekers het onderzoek evalueren. Die mensen hebben vaak weinig tijd of zijn geen topexpert in een specifiek gebied. Daarnaast krijgen ze vaak geen ruwe data te zien. Als er dan ergens gefoefeld is, is dat niet makkelijk aan te tonen."

Verloren tijd en geld:

Bovendien is het moeilijk om een dergelijke frauduleuze studie terug te trekken eens die door de mazen van het net glipt en gepubliceerd wordt. "Dan is het vaak 'woord tegen woord'", zegt Maris. Om patiënten voor een inaccurate behandeling te behoeden, doet het Antikankerfonds toch een poging om bepaalde studies terug te laten trekken.

Een voorbeeld is dat van dokter Yamamoto. "Hij beweerde dat een bepaald eiwit, ‘GcMAF’, een wondermiddel zou zijn voor allerhande kankers, maar die data konden nooit gerepliceerd worden door onderzoekslabo's", zegt Maris. "Veel patiënten kwamen naar ons met vragen over GcMAF. Daarom hebben we veel energie gestoken in het laten terugtrekken van die publicaties."

Ook dat is maar gedeeltelijk gelukt. "Het spijtige is dat GcMAF nog steeds op de markt is. Niet als goedgekeurde kankerbehandeling, maar wel in het alternatieve circuit."

Vele miljoenen en miljarden aan onderzoeksgeld gaan verloren

Michaël Maris, directeur van het Antikankerfonds.

Niet alleen voor de patiënten, maar ook voor het wetenschappelijke veld zelf zijn de gevolgen van frauduleuze studies niet min. "Vele miljoenen en misschien wel miljarden aan onderzoeksgeld gaan zo verloren", zegt Maris.

"Het is vaak doordat andere wetenschappers willen voortbouwen op bepaalde data, dat aan het licht komt dat data niet repliceerbaar zijn. Dit kan soms leiden tot de terugtrekking van publicaties, maar vaak wordt er 2 tot 4 jaar aan onderzoek verricht op een foute basis, waardoor veel geld en tijd verloren gaan."

Geen wondermiddelen:

Daarnaast worden frauduleuze 'wonderoplossingen' ook buiten de wetenschap om gretig aangeboden aan patiënten. "Dat zien we meer en meer opduiken. Privéziekenhuizen richten zich op een commerciële manier op patiënten. Die betalen duizenden euro’s voor een 'wondermiddel', maar dat is mooier voorgesteld dan het effectief is."

"De claims zijn nooit gebaseerd op wetenschappelijke tijdschriften. Er wordt beweerd dat er klinische studies gebeurd zijn, maar die worden niet publiek beschikbaar gemaakt." Ook de bestanddelen van producten die ze aan de patiënten geven, worden afgeschermd. Dit alles blijkt uit een samenwerking tussen het Antikankerfonds en onderzoeksjournalisten van 'De Tijd'. "Het is echt een malafide zaak om patiënten te lokken."

Luisteren naar het advies van een oncoloog, is de boodschap die Maris wil benadrukken. "Bespreek alles met je behandelende arts. Als je daarbuiten nog vragen hebt, kan je terecht op de My Cancer Navigator van het Antikankerfonds."

Bron: www.vrt.be/vrtnws