Kankeronderzoekers van KU Leuven hebben een nieuwe verklaring gevonden waarom chemotherapie niet altijd even werkzaam is bij de behandeling van pancreaskanker. Ze stelden een spontane temperatuurstijging in de tumoren vast, waardoor het vetmetabolisme in de cellen verandert en de therapie minder effectief wordt. Deze bevindingen, gepubliceerd in Nature Communications, zijn belangrijk voor de ontwikkeling van nieuwe behandelingen.

In België worden jaarlijks zo’n 2.100 nieuwe gevallen van pancreaskanker vastgesteld en zonder effectieve behandeling zijn de overlevingskansen voor patiënten laag. Sommige patiënten met pancreaskanker ondergaan een operatie waarbij tumorweefsel wordt verwijderd en meestal wordt een chemobehandeling opgestart. Helaas biedt chemotherapie zelden een langdurig effect of een volledige genezing.

Onderzoekers van KU Leuven ontdekten dat de reden hiervoor wel eens de temperatuur van het tumorweefsel zou kunnen zijn. In pancreasumoren ligt die namelijk ongeveer 1°C hoger dan in gezond pancreasweefsel.

Zelfs een kleine temperatuurswijziging zorgt ervoor dat cellen zich anders zullen gedragen en dat hun metabolisme verandert. Het andere metabolisme kan een verklaring zijn waarom chemotherapie niet werkt zoals we zouden verwachten.

Professor oncologie Johan Swinnen.

Andere vethuishouding:

De onderzoekers namen de temperatuur van verschillende pancreastumoren bij patiënten tijdens een operatie en vergeleken deze met de temperatuur in het gezonde pancreasweefsel. Hieruit bleek dat de tumorcellen een temperatuur hebben die ongeveer 1°C hoger ligt. “Door de hogere temperatuur zijn er minder onverzadigde vetten in de kankercellen aanwezig. We ontdekten ook dat de huidige chemotherapie blijkbaar werkt door die onverzadigde vetten te laten oxideren. De vele geoxideerde vetten zorgen ervoor dat de kankercellen afsterven en patiënten kunnen herstellen”, vertelt postdoctoraal onderzoeker Vincent de Laat. “Als er minder onverzadigde vetten zijn, zal chemotherapie dus minder goed zijn werk doen en kunnen de kankercellen blijven groeien.”

Massaal ijsjes eten?

“Onze bevindingen betekenen absoluut niet dat kankerpatiënten massaal ijsjes moeten eten of onder een koude douche staan om onze temperatuur te laten zakken”, waarschuwt professor Swinnen. “Deze ontdekking gaat immers niet om onze lichaamstemperatuur, maar om een spontane, lokale verandering in de tumoren. Bovendien weten we nog niet welk proces er in kankercellen plaatsvindt om tot minder onverzadigde vetten te komen.”

“Onze resultaten bieden in eerste instantie een nieuwe verklaring waarom chemotherapie niet altijd even werkzaam is voor patiënten met pancreaskanker. Verder onderzoek is nodig om na te gaan hoe we deze kennis kunnen gebruiken om behandelingen aan te passen en patiënten zo goed mogelijk te helpen”, besluit de Laat.

Meer informatie:

• De studie ‘Intrinsic temperature increase drives lipid metabolism towards ferroptosis evasion and chemotherapy resistance in pancreatic cancer’ door de Laat et al. is gepubliceerd in Nature Communications (doi 10.1038/s41467-024-52978-z).

• Het onderzoek werd financieel ondersteund door KU Leuven, het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek - Vlaanderen (FWO), de Rik en Nel Wouters Stichting, Kom op tegen Kanker en Stichting tegen Kanker.

• Een doorbraak in (bio)medisch onderzoek betekent niet dat er ook automatisch een doorbraak is in de geneeskunde. Vooraleer goede onderzoeksresultaten zich vertalen naar nieuwe behandel- of onderzoeksmethoden, moet nog een verder ontwikkelingstraject doorlopen worden dat soms jaren in beslag kan nemen.

• Visie proefdieronderzoek aan KU Leuven: KU Leuven verricht fundamenteel en translationeel wetenschappelijk onderzoek waarbij ook proefdieren gebruikt worden. Studies die gebruik wensen te maken van proefdieren, dienen eerst goedkeuring te krijgen van een ethische commissie die elke aanvraag zorgvuldig behandelt. Lees hier meer over de visie van KU Leuven rond wetenschappelijk onderzoek met behulp van proefdieren.