Nieuwe groepsleider Anne May over bewegen als onderdeel van de behandeling van kanker: “Bewegen is een allround medicijn”

Het is algemeen bekend dat beweging de gezondheid bevordert. Minder bekend is echter hoe sterk beweging kan bijdragen aan het voorkomen en verminderen van de bijwerkingen van een kankerbehandeling, zoals blijkt uit onderzoeken van de nieuwe groepsleider Anne May. Op dit moment wordt beweegzorg nog maar beperkt aangeboden in ziekenhuizen aan kankerpatiënten en valt het onder de aanvullende verzekering. “Als we zien wat de voordelen zijn van beweegzorg bij patiënten met kanker, dan vind ik dat we het moeten zien als een medicijn wat je kunt toevoegen aan de behandeling.”

Anne is per 1 mei  2024 werkzaam als groepsleider bij de onderzoeksgroep Lifestyle and cancer survivorship care bij het Nederlands Kanker Instituut (NKI). Dit doet ze naast haar werk als hoogleraar klinische epidemiologie van het leven met en na kanker en manager onderzoek bij het Julius Centrum, Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU). Ze is gespecialiseerd in leefstijlinterventies gericht op mensen met kanker en onderzoekt specifiek de rol die lichamelijke beweging kan hebben op de bijwerkingen van de kankerbehandeling, de kwaliteit van leven en de prognose. Veel van haar onderzoek deed ze al samen met de groep van Martijn Stuiver, klinisch epidemioloog bij het NKI. Nu kan zij deze samenwerking nog verder intensiveren.

Wat houdt beweegzorg precies in?

“In (inter)nationale richtlijnen wordt aanbevolen dat kankerpatiënten tijdens en na hun behandeling drie keer per week duurtraining doen, met een matige tot hoge intensiteit. Daarnaast wordt geadviseerd om dit twee keer te combineren met krachttraining. Bij beweegzorg gaat het om een gestructureerd programma, onder begeleiding van een oncologisch geschoolde fysiotherapeut, met als doel om bijwerkingen te voorkomen of te verminderen.”

Wat zijn de voordelen van beweegzorg?

“Er is overtuigend bewijs dat beweegzorg vermoeidheid vermindert bij patiënten die kankerbehandelingen ondergaan of hebben ondergaan. Daarnaast heeft het een positief effect op hun fysieke functioneren, gevoelens van angst en depressie en de kwaliteit van leven. In de EU-gefinancierde PREFERABLE-EFFECT-studie onderzochten we voor het eerst of dit ook geldt voor patiënten met uitgezaaide kanker. Patiënten met uitgezaaide borstkanker namen negen maanden deel aan een beweeginterventie, onder begeleiding van een oncologisch geschoolde fysiotherapeut. Vergeleken met de controlegroep, hadden de vrouwen die de interventie volgden minder last van vermoeidheid, kortademigheid en pijn. De kwaliteit van leven verbeterde aanzienlijk voor deze groep, zowel op fysiek, sociaal als op werkvlak. Een vrouw die aan de studie deelnam, vermeed de bus omdat ze niet meer in en uit kon stappen. Na haar deelname aan het programma kan ze dit weer en neemt ze actiever deel aan het dagelijks leven. Een andere deelnemer is inmiddels weer fit genoeg om met haar kleinkinderen te spelen. Bovendien vonden wij dat het programma kosteneffectief was. Dit laat zien dat beweegzorg op veel gebieden iets kan betekenen voor mensen met kanker.”

Hoe bekend is het belang van beweegzorg onder artsen en patiënten?

“Toen ik begon met onderzoek naar beweeginterventies voor kankerpatiënten, waren de voordelen ervan nog niet goed bekend, zowel bij zorgverleners als patiënten. Inmiddels is er meer inzicht in de positieve effecten van beweging op de gezondheid van mensen met kanker, maar dit besef is nog niet overal doorgedrongen. Niet elke patiënt krijgt bij het behandeladvies ook een beweegadvies. Beweging wordt hierbij gezien als een bijzaak en niet als onderdeel van kankerbehandelingen, waardoor het niet in het aandachtsgebied van de oncoloog valt. We hebben net een website gelanceerd, waar patiënten en zorgverleners informatie kunnen vinden over het belang van beweging bij kanker. Ik nodig alle zorgverleners in het Antonie van Leeuwenhoek uit mij te benaderen als er vragen zijn over bewegen bij kanker.”

Wat is de reden dat beweegzorg niet aan elke patiënt wordt aangeboden?

“Het probleem is dat beweegzorg niet in een potje te koop is in de winkel. Er zit geen industrie of marketing achter. Het is waarschijnlijk makkelijker om een pil voor te schrijven dan een beweegprogramma. Daarnaast wordt beweegzorg helaas ook niet vergoed vanuit de basisverzekering. Dit kan artsen en zorgverleners ervan weerhouden om een beweegadvies te geven, omdat patiënten hier zelf voor moeten betalen als zij niet via een aanvullende verzekering (deels) vergoeding ontvangen. Daarnaast ontbreekt vaak ook nog de kennis over bewegen en leefstijl in het algemeen. Ik zet me er dan ook voor in dat beweegzorg onderdeel is van bijscholingen en dat het aan bod komt in opleidingen van artsen en andere zorgverleners. Ook zet ik me in voor het opnemen van beweging als zorg in het basispakket.”

Wat wil je graag bereiken als groepsleider bij het NKI?

“De meeste gegevens over beweegzorg komen uit studies bij vrouwen met borstkanker. Ik wil samen met Martijn en onze onderzoeksgroep bestuderen hoe beweegzorg mensen met zeldzame kankersoorten kan helpen, en wat de onderliggende mechanismen zijn. Daarnaast wil ik naast bewegen ook andere leefstijlfactoren zoals voeding en roken in kaart brengen om een vollediger beeld van de patiënt te krijgen, wat nieuwe onderzoeken kan ondersteunen. Een ander doel is het versterken van de samenwerking tussen onderzoeksgroepen van het NKI en UMCU op het gebied van leefstijl en klinische epidemiologie. Een voorbeeld hiervan is de internationale LION-studie, gefinancierd door Horizon Europe, waarin het effect van een online-beweegprogramma na kankerbehandeling op de kwaliteit van leven wordt onderzocht. Patiënten uit het hele land kunnen deelnemen vanuit huis, waarbij de training via ZOOM wordt begeleid door het NKI, zodat ze niet hoeven te reizen of zich zorgen hoeven te maken over het oplopen van infecties.”

Wat doe je buiten werktijd?

“Het zal je vast niet verbazen dat ik van sporten en bewegen houd. Ik probeer zoveel mogelijk op de fiets te doen en daarnaast geniet ik van hardlopen, skiën en (berg)wandelen. Omdat ik oorspronkelijk uit Beieren kom mis ik de bergen soms, nu ik in Nederland woon. Toch woon ik hier graag, samen met mijn man en twee kinderen, hoewel onze zoon inmiddels elders studeert en niet meer thuis woont.”

Bron: www.avl.nl/nieuwsberichten