Misselijkheid en overgeven.

Deze tekst gaat over misselijkheid en overgeven in de palliatieve fase (als genezen niet meer mogelijk is).

Misselijkheid is een vervelend gevoel in de maag-buikstreek. Het gaat vaak samen met een gevoel van ziekte, geen zin in eten en (het gevoel dat u moet) braken.  

Snelle verzadiging is een vol gevoel na het nemen van een kleine hoeveelheid eten of drinken. 

Overgeven is het uitstoten van de maaginhoud via de mond. Ander woorden voor overgeven zijn braken of spugen. 

Kokhalzen is het ritmisch bewegen van de slokdarm. Er is sprake van heftige oprispingen maar niet van braken. 

Regurgitatie is het terugstromen van de inhoud van de maag in de slokdarm en soms in de mond. 

Oorzaken van misselijkheid en overgeven:

De maag leegt zich langzamer dan normaal:

Dit kan komen door een 'verlamming' van de maag (gastroparese).

Hierbij is de werking van de maag verstoord door bijvoorbeeld:

• Ingroei van de tumor in de maag 
• Na een maagoperatie
• Bepaalde geneesmiddelen     

Het traag legen van de maag kan ook andere oorzaken hebben, zoals:

• Opvulling of verdrukking van de maag door de tumor
• Een verstopping van de overgang van maag naar de twaalfvingerige darm  
• Maagzweer of ontsteking van de maag 
• Bestraling, waarbij de maag in het bestralingsveld ligt

Andere oorzaken in de buik kunnen zijn:

• Harde ontlasting 
• Uitzaaiingen in het buikvlies en/of vocht in de buik 
• Verstopping van de darmen
• Uitzaaiingen in de lever

Chemische of stofwisselingsoorzaken:

Dit zijn vooral:

• Bepaalde geneesmiddelen (bijvoorbeeld chemotherapie of opioïden, zoals morfine, oxycodon of de fentanylpleister) 
• Te hoog calciumgehalte van het bloed 
• Stoornissen in nier- en leverfunctie

Oorzaken in de hersenen of psychologische oorzaken:

Dit zijn vooral:

• (Uitzaaiingen van) tumor in de hersenen, met verhoogde druk binnen de schedel
• Invloeden van geur en smaak 
• Heftige pijn, angst, spanning 
• Conditionering bij chemotherapie. Dit betekent dat u last krijgt van misselijkheid of braken omdat u dit verwacht door eerdere ervaring hiermee.   

Onderzoek en diagnose: 

De arts zal eerst een anamnese afnemen en lichamelijk onderzoek bij u doen. Een anamnese is een gesprek waarbij de arts u vragen stelt over uw voorgeschiedenis en uw klachten. Ook kan een laboratoriumonderzoek plaatsvinden om gevolgen van braken (uitdroging en/of verlies van kalium) vast te stellen.

Om achter de oorzaak te komen:

• Bloedonderzoek (bijvoorbeeld bepaling van het calciumgehalte)
• Echo of röntgenfoto (gewone foto of CT-scan) van de buik
• Dunne darmfoto
• Kijkonderzoek van de maag (gastroscopie)
• MRI/CT-scan van de hersenen

Behandeling van misselijkheid en overgeven:

Behandeling van de oorzaak:

Is de oorzaak bekend, dan behandelt de arts deze zo mogelijk.

Dit kan hij doen door middel van:

• Behandeling van de ziekte, bijvoorbeeld met chemotherapie of met radiotherapie
• Aanpassing van de medicatie
• Plaatsing van een stent in de twaalfvingerige darm
• Behandeling van obstipatie of pijn
• Behandeling van te hoog calciumgehalte van het bloed
• Punctie van vocht in de buik

Behandeling van de klachten:

Is de oorzaak niet bekend of niet (meer) te behandelen, dan zal de arts de symptomen behandelen.

Behandelingen zonder medicijnen kunnen zijn:

• Extra vocht en kalium
• Voedingsadviezen en leefregels.
• Tijdelijke of blijvende maaghevel. Dit is een speciale sonde via de neus of de buikwand om maagsappen af voeren
• Acupunctuur en/of acupressuur
• Complementaire zorg
• Psychologische technieken

In veel gevallen worden ook medicijnen tegen misselijkheid en/of braken gegeven. Veelgebruikte middelen zijn metoclopramide (Primperan®) en domperidon (Motilium®). Andere middelen die soms gebruikt worden zijn haloperidol en dexamethason.

Bij chemotherapie worden soms middelen van te voren gegeven om misselijkheid en braken door de chemotherapie zoveel mogelijk te voorkomen, zoals ondansetron (Zofran®), granisetron (Kytril®), dexamethason en aprepitant (Emend®). Als desondanks misselijkheid en/of braken optreedt, worden vaak metoclopramide en/of domperidon (zie hiervoor) voorgeschreven.

Lees ook: Wat kan ik het beste eten en drinken als ik misselijk ben?

Bron: www.kanker.nl