Auteur: Anne Boer - destentor.nl/harderwijk

Hoogleraar Lex Burdorf en de voormalige asbeststeenfabriek Asbestona in Harderwijk 

Foto: Erasmus MC / Gerda Jansen.

Kanker als gevolg van het werken met asbest heeft de afgelopen 25 jaar in Overijssel en Gelderland honderden slachtoffers geëist. Hoewel toepassing van asbest al sinds 1994 is verboden, worden ook nu nog mensen dodelijk ziek door asbestkanker.

Dat Overijssel en Gelderland een hoge plek innemen op de lijst met asbestslachtoffers in Nederland, heeft volgens het Instituut Asbestslachtoffers onder meer te maken met de aanwezigheid van de voormalige asbestfabrieken Asbestona in Harderwijk en Eternit in Goor.

Het aantal slachtoffers ligt hier op 51 (Veluwe) tot 78 (Twente) per honderdduizend inwoners. Deze berekening is gemaakt op basis van het aantal asbestslachtoffers die in de periode 2000-2023 de diagnose mesothelioom of asbestose kregen. Alleen bepaalde delen van Zeeland, de regio Alkmaar en Zuid-Limburg gaan daar overheen.

Dat werd gemeld in het kader van het 25-jarig bestaan van het Instituut Asbestslachtoffers.

Voorkomen:

Volgens hoogleraar prof. dr. Lex Burdorf van de Erasmus Universiteit in Rotterdam had veel van de ellende voorkomen kunnen worden.

Hij deed onderzoek naar de grote verschillen tussen de aantallen slachtoffers van asbestkanker in Nederland en in de Scandinavische landen. Hij concludeert dat Nederland veel trager dan bijvoorbeeld Zweden heeft gereageerd toen de gevaren van asbest bekend werden.

Vapen:

„Er is hier heel lang gepolderd, waarbij de industrie veel invloed had en voor aanmerkelijke vertraging heeft gezorgd. Die liet voortdurend onzekerheden bestaan. Dat gebeurt met andere stoffen nog steeds, zoals bij de stoffen die bij het vapen worden gebruikt of in bestrijdingsmiddelen. Het is echt bizar dat die stoffen voor het vapen zijn toegelaten op onze markt.”

Al met al zijn de verschillen pijnlijk groot. Nederland heeft bijvoorbeeld twee keer zoveel asbestslachtoffers als Zweden als de beroepsbevolking eerlijk wordt vergeleken. Volgens Burdorf had Nederland 1500 tot 3000 doden minder asbestdoden gehad als ons land de Scandinavische koers had gevolgd.

Onderzoeksprogramma’s:

Burdorf vindt het verbazingwekkend dat er in Nederland nooit grote onderzoeksprogramma’s zijn geweest op asbest. „Dat is wel belangrijk, vooral voor het antwoord op vraag wat we kunnen en moeten doen om beroepsziekten eerder te ontdekken.”

Volgens Burdorf moet ervoor gewaakt worden dat Nederland met andere gevaarlijke stoffen, die tot beroepsziektes kunnen leiden, niet dezelfde fouten maakt.

Jaarlijks sterven in Nederland meer dan 3000 mensen door blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk. Daarnaast worden tienduizenden mensen hierdoor ziek. Er moet volgens de hoogleraar meer en beter onderzoek worden gedaan om beroepsziekten door gevaarlijke stoffen te voorkomen.

Mensen moet niet ziek worden door hun werk

Aleid Wolfsen.

Ruim 13.500 asbestslachtoffers hebben zich de afgelopen 25 jaar gemeld bij het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). Daarvan kregen er meer dan 9500 een vast bedrag als schadevergoeding en 3500 daarbovenop een aanvullende vergoeding, een onomstotelijke diagnose is daarbij essentieel.

IAS en het in 2022 opgerichte Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke Stoffen (ISBG) zetten het zilveren jubileum gezamenlijk kracht bij met een boekje met persoonlijke verhalen. Dat is opgedragen aan alle slachtoffers en getroffenen.

,,Ons jubileum geeft een dubbel gevoel’’, zegt IAS/ISBG-voorzitter Aleid Wolfsen. ,,We zouden eigenlijk niet moeten bestaan. Mensen moeten niet ziek worden door hun werk.”

In het boekwerk vertelt Hendrik Jan Bruggink bijvoorbeeld hoe hij op een steiger bij een winkelpand in Zutphen plotsklaps werd geconfronteerd met de gevolgen van de ziekte. ‘Plotseling voelde ik al mijn krachten wegvloeien, als een fietsband die leegloopt. Ik viel zo van de steiger op de stoep. Daar lag ik dan.’

Bruggink blijkt OPS (CSE) te hebben, de schilderziekte, door inademing van oplosmiddelen. Hij is dan nog maar 53 jaar en kan zijn vak niet meer uitoefenen.

Kleuterleidster:

Jacoba Geerts uit Deventer vertelt hoe ze te horen kreeg dat ze asbestkanker (mesothelioom) heeft. De oncoloog gaf haar een halfjaar, hooguit een jaar. Ze werkte altijd als kleuterleidster, maar haar vader was constructiebankwerker bij een grote scheepswerf. Hij heeft waarschijnlijk, zonder het zelf te beseffen, schadelijke asbestvezels met zijn werkkleding in huis gebracht.

Eerst verplicht testen:

Ondanks de vele doden en zieken is het terugdringen van de stoffen die dat leed veroorzaken volgens emeritus hoogleraar prof. dr. Jacob de Boer (VU Amsterdam) nog altijd lastig.

De gevolgen van asbest zullen volgens De Boer nog jaren nawerken, terwijl andere schadelijke stoffen voor steeds meer ellende zorgen. Hij pleit ervoor stoffen eerst verplicht te testen voordat ze op de markt mogen komen. „Net als bij medicijnen.”

Bron: www.destentor.nl