Kan ik met voeding vochtophoping in het lichaam verminderen ?
Nee, er zijn geen voedingsmiddelen die vochtophoping in het lichaam kunnen beïnvloeden. Alleen bij patiënten met borstkanker met overgewicht kan afvallen zorgen voor minder lymfoedeem. Daarbij zou beweging kunnen helpen om het volume van het oedeem af te laten nemen. Bij vochtophoping wordt aangeraden om voldoende te blijven drinken.
Er zijn verschillende vormen van vochtophoping in het lichaam zoals oedeem, lymfoedeem en ascites. Hieronder zullen deze verschillende vormen worden besproken.
Oedeem:
Wat is oedeem?
Oedeem is eiwitrijkvocht wat uit de weefsels van het lichaam is getreden. Oedeem kan verschillende oorzaken hebben. Oedeem komt bij kanker veel voor. Een operatie, bestraling, chemotherapie, bepaalde medicijnen en de tumor zelf kunnen voor korte of langere tijd oedeem veroorzaken. Bij hart- en vaatziekten komt oedeem ook voor. Het hart heeft dan onvoldoende pompkracht waardoor bloed en vocht onvoldoende wordt afgevoerd.
Voeding bij oedeem:
Bij kanker kan voeding het ontstaan en de mate van oedeem niet beïnvloeden. In de volksmond wordt van sommige producten gezegd dat ze oedeem kunnen verminderen zoals kruidenthee of (thee van) bleekselderij. Het gebruik van deze producten heeft echter geen invloed op het ontstaan of de mate van oedeem. In tegenstelling tot wat de meeste mensen denken is het belangrijkste dat u voldoende blijft drinken. Hoeveel u per dag moet drinken kunt u vinden via het Voedingscentrum. Wanneer het oedeem een gevolg is van problemen met uw hart wordt aangeraden zuinig te zijn met zout. Dit kunt u overleggen met uw arts en/of diëtist. Lees meer over goed zout gebruik in de keuken. Wanneer u plastabletten voorgeschreven krijgt door de arts, is het van belang deze goed in te nemen.
Lymfoedeem:
Wat is lymfoedeem?
Lymfoedeem is een opeenhoping van (eiwitrijk) lymfevocht. Lymfoedeem ontstaat als de lymfevaten het lymfevocht niet goed kunnen afvoeren door een beschadiging of verwijdering van de vaten. Dit kan bijvoorbeeld optreden bij borstkanker wanneer de lymfklieren in de oksel zijn verwijderd. Een eerste verschijnsel van lymfoedeem is meestal een zwelling in bijvoorbeeld een arm of been.
U kunt meer over lymfoedeem lezen.
Overgewicht risicofactor voor ontstaan lymfoedeem:
Uit onderzoek blijkt dat overgewicht een risico factor is voor het ontwikkelen van lymfoedeem. De meeste studies naar de relatie overgewicht en lymfoedeem zijn uitgevoerd bij vrouwen met borstkanker. Uit deze onderzoeken is gebleken dat bij overgewicht tijdens en na de behandeling van borstkanker, er een grotere kans bestaat op het ontwikkelen van lymfoedeem. Voor vrouwen tussen de 18 en 65 jaar wordt overgewicht gedefinieerd als een body mass index (
">BMI) hoger dan 25 kg/m²; voor vrouwen ouder dan 65 jaar wordt overgewicht gedefinieerd als een BMI > 27,5 kg/m². Ook een gewichtsstijging in de periode tijdens de behandeling of daarna kan een verhoogd risico op lymfoedeem geven. Tevens bleek dat een hogere BMI was gerelateerd aan ernstiger lymfoedeem. Bereken uw BMI.
Gewichtsvermindering:
Enkele studies hebben gekeken naar het effect van afvallen op lymfoedeem na borstkanker. Hieruit bleek dat al een kleine gewichtsvermindering de omtrek van een arm met oedeem kan verkleinen. Deze studies zijn echter op kleine schaal uitgevoerd. Om goede conclusies te kunnen trekken is meer onderzoek noodzakelijk. In een studie waarin het effect van meerdere studies gezamenlijk werd geanalyseerd, is gezien dat ook beweging mogelijk helpt bij het verminderen van lymfoedeem. Er zijn verschillende soorten beweging (yoga, nordic walking, krachttraining) bekeken en het effect op lymfoedeem. In deze onderzoeken is gezien dat beweging een gunstig effect heeft op het verminderen van het volume van het lymfeoedeem. De precieze werking van het effect is niet geheel duidelijk. Beweging draagt ook bij aan eventuele gewichtsvermindering en stimuleert de bloedsomloop. Overleg met een fysiotherapeut, gespecialiseerd in oncologie, wat voor uw situatie mogelijk is.
Omdat het voor de algehele gezondheid ook van belang is om een goed gewicht te hebben is het advies om steeds een gezond gewicht na te streven. Hoe u kunt zorgen dat u afvalt als u te zwaar bent leest u bij Hoe kan ik afvallen als ik door de behandeling te zwaar ben geworden?
Ascites:
Wat is ascites?
Ascites is vochtophoping in de buik. Ascites kan ontstaan door uitzaaiingen in het buikvlies of in de lever maar kan ook voorkomen bij ernstige leverziekten zoals levercirrose. Deze vorm van vochtophoping ontstaat doordat er meer vocht naar de buikholte wordt toegevoerd en de afvoer van dit vocht niet goed verloopt. Bij klachten kan het ascitesvocht worden afgetapt. Dit leidt over het algemeen één tot twee weken tot verlichting. Dit aftappen kan regelmatig worden herhaald en het vocht kan ook continue worden afgetapt. Ascitesvocht kan zowel eiwitrijk zijn als eiwitarm. Bij regelmatige afvoer van eiwitrijk vocht, gaan er eiwitten en mineralen van het lichaam verloren en daalt het eiwitgehalte in het bloed. Het eiwitgehalte in het bloed zorgt ervoor dat medicijnen, hormonen, vitaminen en andere stoffen getransporteerd kunnen worden. Een eiwit verrijkt dieet bij ascites staat ter discussie, omdat met voeding het serumalbumine niet rechtstreeks beïnvloedt kan worden.
Voeding bij ascites:
Er zijn geen voedingsmiddelen die het ontstaan en de mate van ascites kunnen beïnvloeden. Doordat de ophoping van vocht de buik laat opzwellen kunnen er klachten ontstaan zoals slechte eetlust, snelle verzadiging, benauwdheid, misselijkheid en zuurbranden.
Om deze bijkomende klachten van ascites te kunnen verlichten zou u de volgende tips kunnen proberen:
- regelmatig een kleine maaltijd nuttigen. In plaats van 3 grote maaltijden, 6 kleinere.
- Recht opzittende houding aannemen tijdens het eten. Niet liggend in bed of op de bank.
- Bij zuurbranden: alcohol, chocolade, pepermunt, koffie en koolzuurhoudende dranken vermijden.
Wanneer de ascites wordt veroorzaakt door uitzaaiingen heeft minder drinken en minder zout eten geen zin. Minder drinken en minder zout gebruiken is alleen aan de orde als de ascites wordt veroorzaakt door levercirrose. Probeer dus altijd voldoende te blijven drinken. Vaak gaat drinken in kleine porties beter. In sommige gevallen is het goed om een voeding met meer eiwit te gebruiken. Dit kunt u overleggen met een diëtist. De diëtist kan u persoonlijke adviezen geven om uw voeding te optimaliseren.
Vind een diëtist in uw omgeving.