Je kunt kanker niet wegmanifesteren.
Auteur: Roos Schlikker - parool.nl/columns-opinie
Roos Schlikker (1975) is journalist en schrijfster van boeken en toneelstukken. Elke zaterdag schrijft ze een column voor Het Parool.
Daar zit je dan met je slechte nieuws. De arts kijkt ernstig. Foto’s van scans op zijn computer. Termen als toverspreuken. Maar in plaats van magie klinkt hard realisme. Het K-woord valt. De afschuwelijke diagnose die maar liefst één op de twee Nederlanders een keer krijgt. Je staart richting dokter en ziet zijn pratende mond. Een bewegend gat dat behandelmethoden opsomt. Je zit daar, je handen in je schoot, en denkt maar één ding: dit is mijn schuld.
Bij ziekte is schuldgevoel zelden ver weg. Een mens is geneigd zich onoverwinnelijk te wanen tot er een kink in de kabel komt. Cellen delen zich verkeerd. Longen weigeren. De lever zwelt op. Een hoofd slaat op hol. Dan komt al snel de gedachte: had ik dit kunnen voorkomen? Soms is dat zo, vaak niet. Iedere keer als mijn moeder door haar bipolaire stoornis een depressie kreeg, sloeg ze zichzelf figuurlijk voor haar kop. Ze had niet genoeg haar best gedaan de duivel weg te duwen. Ze had vaker positief behoren te denken, minder gluten moeten eten, meer naar vrolijke muziek moeten luisteren. Ik begreep haar gevoel van ‘had ik maar’, maar wist dat het onzin was. In mijn moeders hoofd zat een dobbelsteen die geregeld de verkeerde kant op viel. Geen mindfulness, positief mantra of dieet dat ertegen opgewassen was.
Een verkeerde dobbelsteen, meer is een ziekte soms niet. Ja, gezond leven helpt ter preventie, maar vaak genoeg doet het lot wat het wil. En dat gaat er bij de moderne manifestatiemens niet in. De onlinewereld zit vol goeroes die beweren dat appelazijn zorgt dat je honderd wordt, tumoren slinken door maandelijks blootsvoets te dansen onder de volle maan, edelstenen verkeerde celdeling kunnen voorkomen en bovenal: dat je jezelf gezond kunt geloven.
Ergens is deze neiging begrijpelijk. Velen van ons zijn magisch denkende wezens die ziekte of dood weigeren te accepteren. We willen kunnen handelen, de illusie van controle is ons alles waard. Maar er zit een zwarte kant aan de maakbaarheidsillusie. Vorige week schreef een arts in opleiding op Instagram in een story over een ernstig zieke patiënt: ‘En weet je wat misschien wel het ergste was? Dat deze persoon zichzelf afvroeg of die wel graag genoeg wilde genezen van de kanker, of die het wel goed genoeg had gemanifesteerd.’
Een vloek ontsnapte me. Want ziekte is al erg genoeg, je moet daarbij niet ook nog een bak onterecht schuldgevoel meetorsen. Je kunt kanker niet wegmanifesteren. Je kunt depressies niet stoppen door bachbloesemdruppels te nemen. En de volle maan is niet opgewassen tegen giftig bloed.
De blijdenkdoctrine is niet alleen maar leuk, ze richt schade aan. Het idee dat je ziektes kunt overwinnen door jezelf beter te denken kan giftig zijn. Want hoe zit het met degenen die naar pratende monden in ziekenhuiskamers staren? Zij die zich moeten verenigen met het onacceptabele? Ze hebben een hondsmoeilijke taak te volbrengen, mag dat alsjeblieft zonder schuldgevoel? Wie niet wint, is geen verliezer. Die heeft pech. En dat is al verschrikkelijk genoeg.
Bron: www.parool.nl