Helpt vasten bij chemotherapie ?
Er is geen bewijs dat vasten bij mensen de werking en/of bijwerkingen van chemotherapie gunstig beïnvloedt. Bij onderzoek met muizen zijn wel gunstige effecten gezien: de muizen die gevast hadden, hadden vrijwel geen last van bijwerkingen van de chemotherapie terwijl de werking van de chemotherapie hetzelfde bleef. Op dit moment is het bewijs uit wetenschappelijk onderzoek over dit onderwerp nog beperkt. De volgende informatie in dit artikel is gebaseerd op eerste indicaties. Studies bij mensen zijn nodig om vast te stellen of vasten ook veilig is bij mensen en of hetzelfde effect bereikt wordt. Verschillende studies hiernaar zijn al gestart of zullen binnenkort starten.
Het idee achter vasten bij chemotherapie:
Bij studies met proefdieren wordt gezien dat tumorcellen tijdens het vasten zwakker worden dan gezonde cellen. Dit zou komen doordat gezonde cellen zich tijdens het vasten zouden kunnen aanpassen aan minder glucose (suiker) in het bloed en andere stoffen die de celgroei stimuleren. Tumorcellen zouden zich daaraan niet goed kunnen aanpassen en daardoor kwetsbaarder kunnen worden.
Vasten en chemotherapie:
Uit studies met proefdieren zijn er aanwijzingen dat het geven van geen of heel weinig voer tijdens chemotherapie de tumorgroei afremt en gezonde cellen (waaronder witte bloedcellen) beschermt. In een recent onderzoek bij muizen met darmkanker die drie dagen moesten vasten voor de chemotherapie, bleek dat de muizen die gevast hadden vrijwel geen last hadden van bijwerkingen van chemotherapie. De chemotherapie was even werkzaam bij deze muizen als bij de muizen die gewoon gegeten hadden voor de chemotherapie. Hoewel deze resultaten bij proefdieren gunstig zijn, ontbreekt er goed onderzoek bij mensen. Onderzoek bij dieren kan niet worden vertaald naar de mens, omdat stoffen in het menselijk lichaam zich heel anders gedragen en de reacties heel anders kunnen zijn dan bij proefdieren. Op basis van deze studies kunnen geen conclusies worden getrokken.
In een verkennende studie bij 20 mensen met diverse soorten kanker in verschillende stadia, is de veiligheid van vasten onderzocht. Hieruit bleek dat voor mensen met een gezond gewicht, die het afgelopen jaar niet meer dan 10% waren afgevallen en geen diabetes hadden, 48 uur voor en 24 uur na het toedienen van de chemotherapie vasten veilig is. De mensen hadden nauwelijks last van bijwerkingen van het vasten. Dit was echter een zeer kleine en hele diverse groep, te klein om iets te conclusies te trekken en iets te zeggen over het verminderen van de bijwerkingen van de chemotherapie of een betere werking van de chemotherapie.
De Borstkanker Onderzoek Groep is op dit moment bezig met een studie naar vasten en bijwerkingen en werkzaamheid van chemotherapie bij vrouwen met borstkanker stadium II en III, die (neo)adjuvante chemotherapie krijgen. De resultaten van dit grote onderzoek worden in 2020 verwacht.
Eerste resultaten van een kleine groep van 13 vrouwen met borstkanker stadium II en III die (neo)adjuvante chemotherapie krijgen zijn al wel bekend. De ene helft van de vrouwen moesten 24 uur voor tot 24 uur na toedienen van de chemotherapie vasten (alleen water, koffie en thee zonder suiker), de andere vrouwen moest volgens de Richtlijnen Gezonde Voeding eten.
Vrouwen die gevast hadden rondom de chemotherapie hadden meer rode bloedlichaampjes en bloedplaatjes dan vrouwen die gegeten hadden rondom de chemotherapie. Lage aantallen rode bloedlichaampjes en bloedplaatjes is een bijwerking van de chemotherapie. Voor andere bijwerkingen werd geen verschil gezien tussen de twee groepen vrouwen. Het ging hier echter maar om zes vrouwen die gegeten hadden en zeven vrouwen die gevast hadden. Om betrouwbare conclusies te kunnen trekken over de werkzaamheid van het vasten zijn de resultaten van het grote onderzoek nodig.
Een aantal verslagen over individuele patiënten die gevast hebben, beschrijft enkele patiënten beschreven die voorafgaand en/of na de chemotherapie hebben gevast. Hieruit bleek dat vasten goed verdragen werd en enkele bijwerkingen van de chemotherapie deed verminderden (vermoeidheid, zwakte, maag- darmproblemen). Dit soort beschrijvingen van patiënten is echter weinig betrouwbaar. Er zijn meer en grotere studies bij mensen nodig voordat iets over het nut en de veiligheid van vasten bij chemotherapie kan worden gezegd. Het is namelijk niet ondenkbaar dat tumorcellen die bij vasten een chemokuur hebben overleefd op termijn alsnog gaan groeien. Dit zijn 'sterke' tumorcellen waardoor de kanker weleens agressiever terug kunnen komen. Bovendien kan bij ouderen, bij patiënten die in een slechte voedingstoestand zijn, en bij patiënten met chronische ziekten of andere gezondheidsproblemen, vasten extra ongunstig werken op hun al matige of slechte conditie.