Heeft selenium een positief effect op de behandeling van prostaatkanker?
Met gezonde voeding zorgen dat de hoeveelheid selenium in het lichaam op peil is, heeft een positief effect op de behandeling van prostaatkanker. Een seleniumsupplement wordt niet geadviseerd bij prostaatkanker.
Wat is selenium?
Selenium, ook bekend als seleen, is een spoorelement dat als antioxidant werkt. Daarnaast helpt selenium in het lichaam zware metalen (die als verontreiniging in voeding kunnen voorkomen) minder giftig te maken.
Selenium komt vooral voor in granen (met name in de volkoren producten), vlees, vis, eieren, zuivel, groenten en fruit. Selenium zit in de bodem en wordt door planten opgenomen. Hoe rijker de aarde waarin de plant groeit aan selenium is, hoe meer selenium er in plantaardige producten zit. Dieren krijgen via veevoer selenium binnen waardoor dit in vlees, eieren en zuivel terechtkomt. Via zeewier en algen komt selenium in vis terecht. In gebieden met een seleniumarme grond, bijvoorbeeld in Azië, komen tekorten van selenium voor. Een tekort aan selenium kan hartproblemen veroorzaken. Uit de Nederlandse Voedselconsumptie Peiling 2012-2016 blijkt dat bijna iedereen in Nederland voldoende selenium via de voeding binnenkrijgt.
Teveel selenium:
In een hoge dosis is selenium giftig en veroorzaakt het vrij ernstige klachten. Symptomen van een te hoge seleniuminname zijn: brosheid van nagels en haren, slechte adem (knoflookgeur), huiduitslag, vermoeidheid en problemen met het zenuwstelsel, zoals zenuwpijn. De maximale toelaatbare dosis selenium is 300 microgram per dag voor volwassenen. Het gebruik van seleniumsupplementen is daarom risicovol: zij kunnen hoeveelheden selenium bevatten waardoor de dagelijkse maximaal toelaatbare dosis snel wordt bereikt en gemakkelijk wordt overschreden. De dagelijkse aanbevolen hoeveelheid selenium is 50 microgram voor vrouwen en 60 microgram voor mannen.
Voedingsmiddel | Portie ter indicatie | Hoeveelheid selenium |
|---|---|---|
| Brood, volkoren | 1 snee | 2 microgram |
| Kaas, goudse 48+ | 1 plak | 8 microgram |
| Ei, gekookt | 1 stuks | 10 microgram |
| Zalm, bereid | 1 portie | 26 microgram |
| Banaan | 1 stuks | 4 microgram |
| Tuinbonen | 2 opscheplepels | 3 microgram |
| Asperges | 2 opscheplepels | 1 microgram |
| Paprika | 2 opscheplepels | 1 microgram |
| Tomaat | 1 stuks | 0 microgram |
Selenium en prostaatkanker:
Er zijn twee studies gedaan naar het verband tussen seleniumspiegels in het bloed bij mannen met prostaatkanker. Bij deze studies zijn mannen die prostaatkanker hebben gekregen vergeleken met mannen zonder prostaatkanker. De ene studie laat zien dat mannen met prostaatkanker een hogere seleniumspiegel hebben dan mannen zonder prostaatkanker, terwijl de andere studie het tegenovergestelde laat zien. Het is dus niet duidelijk of er een verband is tussen prostaatkanker en de hoeveelheid selenium in het bloed.
In studies waarbij in reageerbuizen aan prostaatkankercellen selenium werd toegevoegd, was een gunstig effect van het selenium te zien. Als er een grote dosis selenium werd toegediend aan de cellen, zorgde het selenium ervoor dat de prostaatkankercellen eerder afstierven. Als prostaatkankercellen langdurig werden blootgesteld aan een lagere dosis selenium, groeiden ze langzamer maar stierven de prostaatkankercellen minder af. Er was dus vooral een effect van een hoge dosering selenium zichtbaar.
Seleniumsupplementen:
Er zijn slechts enkele studies gedaan naar selenium bij mannen met prostaatkanker. Bij één studie is gekeken wat het effect was van een seleniumsupplement op overlijden aan prostaatkanker. Bij deze studies overleden mannen die een seleniumsupplement hebben gebruikt vaker dan mannen die geen seleniumsupplement hebben gebruikt. Bij een andere studie is gekeken naar de terugkeer van prostaatkanker: mannen die een seleniumsupplement gebruikten hadden een grotere kans op terugkeer van prostaatkanker dan mannen die geen seleniumsupplement gebruikten.
Er is geen onderzoek gedaan naar selenium in de voeding en het effect op de ontwikkeling van prostaatkanker.
Advies:
Omdat de resultaten van de studies met prostaatkankercellen en de studies bij mannen met prostaatkanker elkaar tegenspreken, is meer onderzoek nodig. De onderzoeken bij mannen met prostaatkanker laten een ongunstig effect zien van seleniumsupplementen. Daarom is het advies om geen seleniumsupplement te gebruiken bij prostaatkanker.
Wel is het goed om bij een tekort aan selenium aan te vullen met een gepaste hoeveelheid selenium. De veiligste manier om dit te doen, is door voedingsmiddelen te kiezen die rijk zijn aan selenium. Een gezonde, gevarieerde voeding is voldoende rijk aan selenium. Het advies is om de Schijf van Vijf te volgen. Voor verdere adviezen tijdens kanker leest u onze Aanbevelingen.
Een groot probleem bij studies naar 3-broompyruvaat is dat de stof erg giftig is en het niet alleen werkt op tumorcellen. Ook de gezonde cellen worden bij mensen aangetast. Hierdoor is 3-broom-pyruvaat alleen nog bij proefdieren op een juiste manier onderzocht. Studies bij mensen met dit middel zijn te risicovol en kunnen niet worden uitgevoerd. Het gebruik van glucose-blokkers wordt dan ook sterk afgeraden.