Eindhoven | Bij een patiënt die endeldarmkanker heeft gehad, ligt de kans op terugkeer van de kanker tussen de 4 en 10 procent. Hoe kun je die patiëntengroep het beste behandelen? Stefi Nordkamp promoveerde onlangs aan de Universiteit Maastricht op dat vraagstuk.

Uit haar onderzoek in het Catharina Ziekenhuis, landelijk expertisecentrum voor deze aandoening, blijkt dat gepersonaliseerde behandelingen in de toekomst mogelijk tot uitstel of afstel van een ingrijpende operatie kunnen zorgen. En als er toch een operatie nodig is, dan is er een specifiek herstelprogramma. “Uiteindelijk moet dat zorgen voor betere overlevingskansen en een hogere levenskwaliteit.”

Nordkamp legde in haar studies verschillende opties van voorbehandeling naast elkaar. Bijvoorbeeld het bestralen voorafgaand aan de operatie in vergelijking met een ziekenhuis die dat vrijwel niet deed. Of het toevoegen van chemotherapie aan een voorbehandeling.  Wat bleek: de resultaten lagen allemaal nog heel dicht bij elkaar. De overlevingswinst verschilde minimaal.

“Wel zagen we dat meer patiënten met een uitgebreide voorbehandeling vaker een complete respons hadden. Dat wil zeggen dat we geen tumorcellen meer in het geopereerde weefsel vonden. Dat betekent dat de tumor al weg lijkt te zijn voordat er geopereerd wordt. En daar moeten we verder onderzoek naar doen. De nu lopende PelvEx II studie, waarin patiënten chemotherapie en bestraling krijgen óf enkel bestraling voor een operatie, moet duidelijkheid gaan geven welke behandeling nu daadwerkelijk het beste is.”

Kwaliteit van leven:

Resultaten van de voorbehandeling verschillen per patiënt. De biologie, de agressiviteit, van de tumor is namelijk bij iedereen anders. “Daar kan in de toekomst beter naar gekeken worden. Iedere tumor kan anders reageren en moet mogelijk anders behandeld worden. Alleen maar toevoegen van meer behandelingen wil niet altijd zeggen dat het beter werkt.”

De Tekst gaat verder onder de Foto: 

Stefi Nordkamp. 

Foto: Catharina Ziekenhuis.

Patiënten met teruggekeerde endeldarmkanker hebben vaak al een stevig en intensief traject achter de rug met bestraling, chemotherapie en een pittige operatie. “Dat is niet niks. Van de patiënten bij wie de endeldarmkanker terugkeert, is na 5  jaar nog maar 30 procent in leven. Dat is heel weinig. Ook daarom is kwaliteit van leven tijdens, maar ook na een behandeling, erg belangrijk.”

Bij zo’n persoonlijke aanpak kun je jezelf volgens de onderzoekster de vraag stellen of je uiteindelijk wel móet opereren. “Als je ziet dat je met een behandeling de tumor kunt laten krimpen, en soms zelfs verdwijnen, dan kun je die tumor vervolgens ook eerst een tijdje in de gaten houden. Als die dan niet groeit, kun je misschien beslissen om niet te opereren. Dat is beter voor de kwaliteit van leven voor de patiënt. Dit doen we namelijk al wel bij patiënten die voor de eerste keer endeldarmkanker krijgen, maar dat doen we eigenlijk nooit als de ziekte is teruggekeerd.”

Als er dan toch geopereerd wordt, is het volgens de onderzoekster ook van belang met welke gedachte een patiënt de operatie in gaat. “Er zijn al protocollen bij kleinere operaties om mensen zo kort en ongecompliceerd mogelijk in het ziekenhuis te laten verblijven. Herstel gaat thuis sneller, is eerder al bewezen. Er is altijd gezegd dat deze protocollen niet mogelijk zijn bij patiënten met teruggekeerde endeldarmkanker; te complex en te divers. Maar wij hebben laten zien dat het wel degelijk kan. Want waarom zou je bij een uitgebreidere operatie thuis niet beter en sneller herstellen? Mits je verantwoord naar huis kan. Zeker bij patiënten waarbij tijd heel kostbaar is.”

Mindset bij opereren:

Andere pijnbestrijding bleek daarbij een van de factoren te zijn. “Zonder ruggenprik blijken mensen ongeveer net zo pijnvrij te zijn en ze knappen sneller op na de operatie. Daarnaast is het van belang met welke mindset een patiënt de operatie ingaat”, stelt Nordkamp. “Als een patiënt van tevoren goed krijgt uitgelegd wat hij kan verwachten en goed wordt voorbereid, zal dat tijdens en na de opname zorgen voor zelfvertrouwen en uiteindelijk sneller herstel. Mindset is daarbij de sleutel tot succes. Niet alleen de patiënt, maar iedereen die de patiënt helpt, moet dat uitdragen.”

Kortom, om de zorg voor patiënten met teruggekeerde endeldarmkanker te verbeteren is meer zorg op maat nodig én zouden de bestaande afspraken bij operaties aangepast kunnen worden. “Wat betreft de biologie van de tumor is vervolgonderzoek nodig. Dat is nog toekomstmuziek, maar daar is nog veel winst te boeken.” Een protocol ontwikkelen rondom een operatie klinkt eenvoudig, maar iedereen die betrokken is bij de patiënt moet erachter staan om dat voor elkaar te krijgen. “Met andere pijnbestrijding én afspraken tussen zorgmedewerkers zijn juist daar verbeteringen voor de patiënt te halen.”

Bron: www.catharinaziekenhuis.nl