Wetenschappers van de Universiteit van Cambridge hebben eindelijk ontrafeld waarom aspirine mensen met kanker een betere overlevingskans geeft: het populaire pijnstillertje helpt het immuunsysteem om uitzaaiingen beter te bestrijden.

Al decennia tonen grootschalige onderzoeken aan dat mensen die dagelijks een lage dosis aspirine (75-100 mg) nemen, minder risico lopen op uitzaaiingen van kanker. Ondanks deze observaties bleef de reden hiervoor onbekend. “We wisten al dat mensen die aspirine gebruiken minder vaak darmkanker krijgen, en dit is inmiddels bevestigd in gerandomiseerde gecontroleerde studies”, zegt hoofdonderzoeker Rahul Roychoudhuri in een interview aan Scientias.nl. Het nieuwe onderzoek legt nu het onderliggende mechanisme bloot, waardoor een oude vraag eindelijk wordt beantwoord.

Een toevallige vondst:

Het antwoord kwam eigenlijk per ongeluk. De wetenschappers waren niet specifiek op zoek naar iets over aspirine. Ze deden een groot onderzoek naar wat uitzaaiingen van kanker beïnvloedt en stuitten daarbij op een gen met de naam ARHGEF1. Toen ze dit gen uitschakelden bij muizen, gebeurde er iets bijzonders: er waren minder uitzaaiingen. Ze ontdekten dat dit te maken had met T-cellen, de soldaten van je immuunsysteem die kankercellen opsporen en aanvallen.

Het grote aha-moment:

Toen kwam het moment dat alles op zijn plek viel. Ze vonden een stofje, thromboxaan A₂ (TXA₂), dat gemaakt wordt door bloedplaatjes in je bloed. Dit stofje zorgt ervoor dat T-cellen minder goed werken, doordat het dat ARHGEF1-gen activeert. En hier komt aspirine om de hoek kijken: aspirine stopt de aanmaak van TXA₂. “Dat was ons eureka-moment”, zegt Roychoudhuri. “We wisten al dat aspirine TXA₂ tegenhoudt, en nu zagen we het verband.”

Hoe aspirine T-cellen bevrijdt:

“Simpel gezegd helpt aspirine T-cellen om kankercellen aan te vallen door ze te bevrijden van onderdrukking”, legt Roychoudhuri uit. Normaal houdt TXA₂ deze T-cellen met andere woorden een beetje in toom, alsof ze op ‘pauze’ staan. Aspirine haalt die pauze weg door TXA₂ te blokkeren. Hierdoor worden de T-cellen actiever en kunnen ze beter jagen op kankercellen, vooral die losse cellen die proberen uit te zaaien.

Een opvallende verandering:

Bij muizen zagen de onderzoekers iets interessants. Als ze ARHGEF1 uitschakelden, werden de T-cellen niet meer tegengehouden door TXA₂, zelfs zonder aspirine. De muizen kregen minder uitzaaiingen. Ook veranderden de T-cellen in een soort ‘geheugen-soldaten’ die langer blijven vechten, in plaats van ‘moe’ te worden en op te geven.

Waarom sommige kankers gevoeliger zijn:

De bevindingen verklaren waarom aspirine vooral effectief lijkt bij bepaalde kankers, zoals darmkanker. “Uit oudere studies weten we dat aspirine extra effectief is bij kankers zoals darm-, maag-, en sommige borst- en longkankers”, legt Roychoudhuri uit. Deze kankers roepen een sterke reactie op van T-cellen, en hun uitzaaiingen komen vaak in contact met bloedplaatjes. Mensen die aspirine slikken, hebben 36 procent minder kans op uitzaaiingen en 51 procent minder kans om aan deze kankers te overlijden.

Toekomstige therapieën:

De ontdekking opent deuren naar gerichtere behandelingen. “Nu we dit mechanisme snappen, kunnen we medicijnen maken die preciezer werken dan aspirine, met minder risico’s”, zegt Roychoudhuri. Denk aan pillen die alleen TXA₂ stoppen of het ARHGEF1-gen beïnvloeden, zonder kans op bloedingen.

Een waarschuwing:

Toch blijft voorzichtigheid geboden. “Het is belangrijk om te benadrukken dat ons onderzoek, hoewel veelbelovend, is uitgevoerd in preklinische modellen. Bij mensen moet het nog bewezen worden”, waarschuwt Roychoudhuri. “Patiënten mogen niet zomaar aspirine gaan gebruiken als kankerbehandeling zonder overleg met hun oncoloog of huisarts”, benadrukt hij. Aspirine kan ernstige bijwerkingen veroorzaken, zoals maagbloedingen, en de huidige data zijn voornamelijk retrospectief. Het team werkt nu samen met andere experts om te testen of dit ook bij mensen werkt. Ze kijken naar weefsel van echte patiënten om te zien of aspirine hun T-cellen net zo helpt als bij muizen.

Bron: www.scientias.nl