Darmkanker komt steeds vaker op jonge leeftijd voor: deze voeding helpt je darmen beschermen.
Auteur: Loethe Olthuis - destentor.nl/gezond
Gezonder eten helpt darmkanker voorkomen .
Foto: Getty Images.
Dikke darmkanker is één van de meest voorkomende soorten kanker: volgens cijfers van het Integraal Kankercentrum Nederland kregen in 2024 bijna 12.000 Nederlanders darmkanker. Maar het goede nieuws is dat je daar zelf wat aan kunt doen, onder andere door gezonder te eten. Experts over de voedingsmiddelen die je darmen goed doen, en de producten die je beter links kan laten liggen.
,,Darmkanker is een vorm van kanker waarbij je zelf iets kunt doen om de kans dat je het krijgt te verkleinen’’, zegt Ellen Kampman, hoogleraar voeding en ziekte aan de Wageningen Universiteit. Hoewel darmkanker vooral voorkomt bij 50-plussers, zou je eigenlijk al als twintiger moeten beginnen met het verkleinen van de kans op darmkanker. ,,Die ontwikkelt zich namelijk heel geleidelijk, in 30 of 40 jaar. Daarbij speelt overgewicht een grote rol. En als ik al die jonge mensen zie die nu al te zwaar zijn, maak ik me zorgen.’’
,,Darmkanker komt steeds vaker op jongere leeftijd voor’’, weet ook Evelien Dekker, maag- darm- en leverarts en hoogleraar gastro-intestinale oncologie bij Amsterdam UMC/Universiteit van Amsterdam. ,,Vroeger kwam dat vooral door erfelijke factoren, maar bij de huidige gevallen lijkt leefstijl een belangrijke risicofactor te zijn.’’
Sinds 2014 ontvangt iedere Nederlander tussen de 55 en 75 jaar elke twee jaar het ‘Bevolkingsonderzoek darmkanker’, waarmee je eenvoudig zelf je ontlasting kunt testen op mogelijke voortekenen van darmkanker. Hoewel het verstandig is om al op jongere leeftijd na te denken over darmkanker, vindt Dekker screening van mensen onder de 50 jaar niet zo zinnig. ,,Omdat de kanker zich zo langzaam ontwikkelt, komt het nog steeds weinig voor bij jongere mensen. Van alle kleine poliepen, bobbeltjes, in de darm ontwikkelt zich maar ongeveer één op de twintig tot kanker.’’ Belangrijker is het volgens haar om een gezonde leefstijl na te streven.
Gezond eten = veel vezels:
Gezond leven betekent, naast meer bewegen, ook gezond en niet te veel eten: voeding is één van de belangrijkste factoren bij darmkanker. Kampman: ,,Als je gezonder eet, is de kans op darmkanker kleiner. Dat garandeert helaas niet dat iedereen die gezond eet geen darmkanker krijgt. Andersom zijn er ook mensen die ongezond eten en toch geen darmkanker krijgen.’’
Ongeveer de helft van de Nederlanders heeft overgewicht en dat verhoogt het risico op onder andere darmkanker behoorlijk. Overgewicht hangt nauw samen met wat en hoeveel je eet. ,,Gezonder eten zorgt ervoor dat je niet snel dik wordt, maar ook dat je de kans op darmkanker verkleint.’’
Vezels zorgen voor meer goede bacteriën die je darmen en je hele lijf gezond houden. Ze verzadigen goed en stimuleren de darmbeweging
Ellen Kampman, hoogleraar voeding en ziekte aan de Wageningen Universiteit.
Wat kun je nu het beste eten om de kans op darmkanker te verkleinen? ,,Eigenlijk alles wat in de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum staat’’, zegt Kampman. ,,Vooral vezelrijke voedingsmiddelen zoals groenten en fruit, maar ook volkorenproducten zoals volkorenbrood, volkorenpasta en zilvervliesrijst. Vezels zorgen namelijk voor meer goede bacteriën die je darmen en je hele lijf gezond houden. Vezels verzadigen goed, waardoor je minder eet en dus minder snel dik wordt. Én vezels stimuleren de darmbeweging, waardoor je gemakkelijker poept en ook beter schadelijke stoffen kunt afvoeren.’’
De Tekst gaat verder onder de Foto:
Evelien Dekker, maag- darm- en leverarts en hoogleraar gastro-intestinale oncologie bij Amsterdam UMC/Universiteit van Amsterdam en Ellen Kampman, hoogleraar voeding en ziekte aan de Wageningen Universiteit
Foto: RV.
‘Vezelleveranciers’ als bonen, kikkererwten en linzen zijn ondergewaardeerd, vindt Kampman. ,,Dat zijn bovendien duurzame, eiwitrijke vleesvervangers. Maar veel mensen weten niet hoe ze peulvruchten lekker kunnen klaarmaken. Kijk eens op internet of koop een kookboek met gemakkelijke, lekkere recepten met groenten en bonen. Zelf koken is meestal het gezondst voor je lijf en darmen.’’
Vaak wordt gedacht dat gefermenteerde groente als zuurkool en de trendy kimchi extra goed zijn voor je darmen, maar dat is volgens Kampman niet bewezen. ,,Maar als jij dat een fijne manier vindt om meer groenten te eten, moet je dat vooral doen.’’
De calcium in zuivel beschermt de darmwand
Ellen Kampman, hoogleraar voeding en ziekte aan de Wageningen Universiteit.
Portie zuivel:
Waar veel Nederlanders blij mee zullen zijn: het is bewezen dat elke dag één à twee porties zuivel, van melk en yoghurt tot kaas, je beschermen tegen darmkanker. ,,De calcium in zuivel beschermt de darmwand’’, zegt Kampman. ,,Het is nog niet goed onderzocht of dat ook geldt voor zuivelvervangers waar calcium aan is toegevoegd.’’ De voordelen van drankjes als Yakult zijn daarentegen niet bewezen: ‘gezondheidsclaims’ zijn lang niet altijd wetenschappelijk onderbouwd en goedgekeurd,’ stelt Kampman.
Andere voedingsmiddelen kun je juist beter vermijden. Wat zijn de grootste boosdoeners als het om darmkanker gaat? ,,Sorry, maar dat zijn toch op de eerste plaats rood vlees en bewerkt vlees’’, zegt Kampman. ,,Je hoeft echt geen vegetariër te worden, maar voor je gezondheid is het wel beter om te minderen.’’
Mijd rood en bewerkt vlees:
Rood vlees, zoals rund-, varkens- en lamsvlees herken je omdat het rauw een rode kleur heeft. Die rode kleur wordt veroorzaakt door een stofje, heemijzer, dat de darmwand kan beschadigen als je het regelmatig binnenkrijgt. Daarom adviseren het Voedingscentrum en het Wereld Kanker Onderzoek Fonds om niet meer dan zo’n 300 gram rood vlees per week te eten en dat af te wisselen met bijvoorbeeld kip, vis of een dagje zonder vlees.
Rookworst, boterhamworst, paté, ham en salami, maar ook hamburgers, frikandellen, knakworstjes, dat soort vleesproducten zou je echt moeten beperken.’’
Ellen Kampman, hoogleraar voeding en ziekte aan de Wageningen Universiteit.
,,Maar ook bewerkt vlees dat is gerookt, gezouten, geconserveerd, gekruid en dergelijke, verhoogt de kans op darmkanker doordat er door zulke bewerkingen kankerverwekkende stoffen worden gevormd’’, zegt Kampman. Nederlanders eten veel bewerkt vlees, zoals rookworst en boterhamworst, paté, ham en salami, maar ook hamburgers, frikandellen, knakworstjes en kant en klaar gekruid vlees. ,,Dat soort vleesproducten zou je echt moeten beperken.’’
Wat eet je dan op je brood? Kampman: ,,Er zijn alternatieven genoeg. Denk aan kaas en pindakaas, ei en omelet, broodsalades en vis, plakjes tomaat of komkommer met wat mayonaise. Wees eens avontuurlijk en probeer bijvoorbeeld hummus, dat is echt heel lekker.’’
Vaker 0.0:
Boosdoener nummer drie: alcohol. ,,Heel jammer’’, snapt Kampman, ,,Maar alcohol is echt een kankerverwekkende stof en beschadigt je dna. Wijn, bier, gedistilleerd, het maakt niet uit. Gelukkig zie je nu dat bijvoorbeeld alcoholvrij bier steeds populairder wordt en dat het dus ook gewoon gezellig kan zijn als je samen zo’n biertje drinkt. Met een handje ongezouten pinda’s in plaats van borrelworstjes. Overigens vergeten mensen wel eens dat alcohol ook een caloriebom is.’’
Neem een volkorenbroodje met kaas in plaats van een wit bolletje met filet américain,
Ellen Kampman, hoogleraar voeding en ziekte aan de Wageningen Universiteit.
Een directe samenhang tussen suiker en darmkanker is er niet, maar snoep, koek, suikerrijke frisdrank en andere zoetigheden zijn wel minder goed voor je lijf. Dat komt vooral omdat ze veel calorieën bevatten, waardoor je er snel dik van wordt. Daarentegen zijn koffie en thee (zonder suiker) juist heel gezond én caloriearm: drie, vier kopjes koffie of thee per dag zijn prima.
,,Je hoeft echt niet in één keer je hele voedingspatroon om te gooien’’, besluit Kampman. ,,Je mag best af en toe een koekje of een saucijzenbroodje, maar liever niet te vaak. Begin met dingen die je misschien gemakkelijk zou kunnen veranderen, zoals een volkorenbroodje met kaas in plaats van een wit bolletje met filet américain, een glas melk in plaats van frisdrank of wat tomaatjes en een mandarijn bij de lunch. Verander je eetpatroon in stapjes. Je doet er in ieder geval je darmen een groot plezier mee.’’
Tip:
Wees ook voorzichtig met gebarbecued vlees: verbrande randjes bevatten kankerverwekkende stoffen die vooral het risico op darmkanker kunnen verhogen, staat op de site van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds.
Bron: www.destentor.nl