Auteur: Diede Smeets - ntvh.nl

Meer dan een miljoen kinderen ondergaan in Europa op jaarlijkse basis een CT-scan.1,2 Het is onduidelijk welke invloed de mate van blootstelling aan straling die bij een CT-scan plaatsvindt heeft op het risico op hematologische maligniteiten. Onlangs zijn de resultaten van een studie naar de relatie tussen CT-scans bij kinderen, adolescenten en jongvolwassen en hematologische maligniteiten gepubliceerd in Nature Medicine.2

CT-scans zijn een belangrijk hulpmiddel binnen de moderne gezondheidszorg. Het is bekend dat blootstelling aan ioniserende straling in een matige (≥100 mGy) of hoge dosis (≥1 Gy) het risico op leukemie bij kinderen en volwassen verhoogt.3,4 Bij CT-scans is de stralingsdosis relatief laag (<100 mGy), en het is onduidelijk hoe herhaaldelijke blootstelling aan deze stralingsdosis het risico op hematologische kankers beïnvloedt. Gezien het feit dat CT-scans wereldwijd per persoon de grootste bron van medische straling zijn, is het van belang om meer duidelijkheid te scheppen over de risico’s die ze mogelijk met zich meebrengen.1,5

EPI-CT-project:

Deze studie is gebaseerd op het EPI-CT-project, waarbij patiëntcohorten werden samengesteld in Nederland, België, Denemarken, Noorwegen, Spanje, Zweden, Frankrijk, Duitsland en het VK. In het internationale EPI-CT-cohort zijn personen geïncludeerd die tenminste één CT-scan hebben ondergaan voor de leeftijd van 22 jaar (bereik: 10-22), niet eerder met kanker waren gediagnosticeerd en niet gediagnosticeerd werden met kanker in het eerste jaar na de eerste CT-scan. De deelnemers werden geïdentificeerd op basis van medische dossiers van 276 algemene en pediatrische ziekenhuizen. Daarbij werden de demografische gegevens en informatie over de ondergane medische onderzoeken verzameld. Diagnoses kregen een code op basis van de 1e revisie van ICD-O-3 uit 2013, waarbij alleen diagnoses met code 3 (maligniteit) werden geïncludeerd. De stralingsdoses waaraan deelnemers waren blootgesteld werden geschat door middel van de National Cancer Institute Dosimetry System.

Resultaten:

Deze analyse omvatte gegevens van 876.771 deelnemers (59,0% man) aan het EPI-CT-project, die gezamenlijk 1.331.896 CT-scans ondergingen (gemiddeld 1,52 CT/patiënt). De geïncludeerde deelnemers voltooiden allen een follow-up van tenminste 2 jaar na het plaatsvinden van de eerste CT-scan. Binnen deze studiepopulatie werden 790 gevallen van hematologische maligniteit vastgesteld, waarvan 578 lymfoïde en 203 myeloïde maligniteiten of acute leukemie. De gemiddelde follow-upperiode was 7,8 jaar.

Voor alle dosiscategorieën ≥10 mGy werd een verhoogd relatief risico (RR) op hematologische maligniteiten gezien, waarbij een sterke dosis-respons-relatie werd waargenomen voor doses ≥50 mGy tegenover doses <5 mGy (RR [95%-BI]: 2,66 [1,92-3,70]). Per 100 mGy werd het extra RR geschat op 1,96 (95%-BI: 1,10-3,12). Deze toename van het RR was vergelijkbaar voor de verschillende onderzochte hematologische maligniteiten, waarbij het risico over het algemeen toenam bij blootstelling aan een hogere dosis straling. Volgens de berekening van de onderzoekers ontwikkelen naar verwachting 1-2 van de 10.000 kinderen die op dit moment CT-scans met een gemiddelde dosis van 8 mGy ondergaan binnen 12 jaar een hematologische maligniteit die is veroorzaakt door van de CT afkomstige straling.

Conclusie:

Uit deze studie is gebleken dat ook de lage stralingsdoses waaraan kinderen, adolescenten en jongvolwassenen tijdens een CT-scan worden blootgesteld het risico op hematologische maligniteiten verhogen. Volgens de onderzoekers tonen hun resultaten aan dat pediatrische CT-scans verantwoord ingezet moeten worden en dat optimalisatie van de stralingsdosis noodzakelijk is.

Bron: www.ntvh.nl