Column: Artsenkrant: Akkoord met aparte vaperuimtes in ziekenhuizen?

Suzanne Gabriels, expert tabakspreventie Stichting tegen Kanker

Roken, een doodlopend straatje:

Voor 1 op de 2 rokers is roken een doodlopend straatje, letterlijk en figuurlijk. Minstens de helft van de huidige rokers zal sterven aan de gevolgen van de tabaksverslaving. En "Roken is allang niet meer cool" volgens StuBru-presentator Stijn Van de Voorde. Volgens de Telegraaf wordt de roker een paria. 

Wat doe je dan met die 2 miljoen rokers die vandaag in ons land rondlopen? Je adviseert uiteraard om te stoppen met roken. Maar als dat niet lukt, adviseer je dan om te switchen naar de e-sigaret? Voorzie je aparte vaperuimtes in ziekenhuizen?

Tabaksindustrie wil rokers zien switchen:

"Aan een roker stinkt alles, behalve zijn geld". Dat stond in juni in Dag Allemaal. De schrijver had het over de overheid die verslaafd is aan de tabaksaccijnzen. Maar deze zin is toepasselijker voor de tabaksgiganten. Dat blijkt uit het BBC interview met de CEO van Imperial Tobacco, één van de big 4 op de internationale tabaksmarkten. 

Imperial Tobacco is op zoek naar iets beters om rokers te helpen switchen. Haar "Blu" e-sigaret is zo'n alternatief. "Switch" en "convert" zijn dé gebezigde termen in het interview, net zoals "responsable". Omdat rokers zo van hun sigaretten genieten en omdat Imperial zo'n "responsable" bedrijf is, blijft het voortdoen met de sigarettenverkoop. 

Dat er vooral een businessmodel achter zit dat de financiële belangen wil vrijwaren, eerder dan bekommernis om de gezondheid van de rokers, kan moeilijk verhuld worden. De CEO antwoordt vlotjes op alle vragen van de journalist. Slecht één vraag brengt uit balans: "U verdiende de afgelopen 5 jaar 18 miljoen pond. Is dat niet veel voor het verkopen van een dodelijk product?"

E-sigaret omarmen?

De tabaksindustrie orakelt de grote switch: naar e-sigaretten, naar heat-not-burn producten of naar alle mogelijke tussenvormen. Tussen de grote tabaksbedrijven woedt een "war on innovation". 

Maar ook onder health professionals zijn er voorstanders van de switch naar e-sigaretten (niet naar heat-not-burn voor alle duidelijkheid!). 

In Medi-sfeer stond begin november een positief artikel over de e-sigaret. De auteur concludeert: "De e-sigaret ... moet als een alternatief worden gezien bij rokers bij wie de klassieke nicotinevervangingsmiddelen mislukken". Prof. West, de grote rookstopexpert uit de UK, gaat zelfs verder: elke roker moet zo snel mogelijk switchen naar de e-sigaret. Hij vindt niet dat rokers eerst de rookstophulpmiddelen moeten gebruiken waarvoor meer evidence bestaat, maar gewoon meteen moeten switchen omdat dit onmiddellijk de schade beperkt.

Of e-sigaret verketteren?

Daartegenover staat ERS, the European Respiratory Society, met een straf anti-e-sigaret standpunt. "ERS cannot recommend any product damaging the lungs health." Volgens ERS zijn e-sigaretten schadelijk en verslavend; ondermijnen ze de wil van rokers om te stoppen met roken; ondermijnen ze de wens van ex-rokers om rookvrij te blijven; zijn ze een verleiding voor niet-rokers en minderjarigen; riskeren ze het roken te "her"normaliseren; enz.

Beleid op twee sporen:

De discussies over de voor- en nadelen van de e-sigaret zullen nog lang voortduren! Hoe ga je er ondertussen mee om? In ons land is sinds 2016 de verkoop van de e-sigaret gereglementeerd en wordt de wetgeving omtrent roken doorgetrokken naar de e-sigaret.

Allereerst moet duidelijk zijn dat de discussie over switchen niet verward moet worden met de zeer terechte wil om niet-rokers en vooral niet-rokende jongeren van de e-sigaret weg te houden.

We moeten dus op twee sporen werken:

(1) hoe maken we de e-sigaret ontoegankelijk voor jongeren

(2) welk standpunt nemen we in rond switchen?

Jongeren beschermen tegen het vapen:

Met betrekking tot ontradende maatregelen voor niet-rokers heeft de Amerikaanse Food and Drug Administration op 15 november 2018 een reeks beperkingen aangekondigd. Zo denkt de FDA er aan om de verkoop van fruitige of zoete gearomatiseerde dampproducten enkel nog toe te laten in afgesloten ruimtes die niet toegankelijk zijn voor tieners. Op deze manier blijft er een bevoorradingscircuit voor rokers die via de e-sigaret willen stoppen met roken. De verkoop via internet van zo'n producten zou enkel toegestaan zijn wanneer de online winkels leeftijdscontroles uitvoeren.

Welk standpunt innemen rond switchen?

Jan en alleman kan een mening hebben over dampen. Maar wat vooral telt, is hoe artsen en ziekenhuizen omgaan met dit gegeven. Wat doe je bijvoorbeeld met rookruimtes in ziekenhuizen? Moet een ziekenhuis aparte rookruimtes voor rokers en los daarvan aparte ruimtes voor vapers voorzien? Anders moeten de vapers (passief) gaan meeroken met de rokers, terwijl ze misschien dampen om van de gewone sigaret af te kunnen blijven. 

Als ziekenhuizen niet willen investeren in aparte vaperuimtes met afzuigsysteem, moeten ziekenhuizen en overheid dan geen extra inspanningen leveren om patiënten rookstopmedicatie en -hulp aan te bieden? Op 15 november 2018 verscheen in het BMJ een brief ondertekend door meer dan 800 Britse artsen en academici. Al deze experten stellen dat het behandelen van een tabaksverslaving één van de meest kosteneffectieve interventies in de gezondheidszorg is. Ze pleiten er voor dat elke roker door de NHS (National Health Service) verzorgd, ook geholpen wordt bij zijn tabaksverslaving. Dit is niet alleen van cruciaal belang voor de gezondheid en het welzijn van individuele rokers en hun families, maar ook voor de duurzaamheid van de solidaire ziekteverzekering en de bredere sociale zekerheid. Wordt het niet tijd dat in elk ziekenhuis of in elk dokterskabinet prioritair aandacht besteed wordt aan stoppen met roken?

Bron: www.kanker.be/nieuws