Afsluiting van de bovenste holle ader.

Deze tekst gaat over het vena cava superior syndroom in de palliatieve fase (als genezen niet meer mogelijk is).

Vena cava superior syndroom:

De bovenste holle ader is het bloedvat dat het bloed vanuit het hoofd-halsgebied en de armen terugvoert naar het hart. Andere namen hiervoor zijn: bovenste lichaamsader en vena cava superior. Bij een vena cava superior syndroom is deze ader voor een deel of helemaal afgesloten.

Klachten door het vena cava superior syndroom:

Bij het vena cava superior syndroom komen de volgende klachten voor:

• opgezet gezicht, hals en/of armen
• duidelijk zichtbare, verwijde, volle en kronkelige aders in de hals of op de borstkas
• kortademigheid
• hoesten

Daarnaast kunnen voorkomen:

• heesheid
• flauwvallen
• hoofdpijn
• problemen met eten
• duizeligheid
• verwardheid
• niet goed kunnen zien

Oorzaken van het vena cava superior syndroom:

Het syndroom ontstaat door druk op de bovenste holle ader van buitenaf. Deze druk wordt meestal veroorzaakt door:

• primaire tumor of uitzaaiingen (vooral bij longkanker, lymfeklierkanker en borstkanker)
• trombose van de vena cava superior door de aanwezigheid van een katheter in het bloedvat

Minder vaak voorkomende oorzaken zijn:

• infecties, bijvoorbeeld: tuberculose, syfilis, infectie met Nocardia-bacterie
• ontsteking van het gebied achter het borstbeen, waarbij veel bindweefsel wordt gevormd (door eerdere bestraling van dit gebied of een infectie)
• sarcoïdose: een ziekte waarbij spontaan ontstekingen ontstaan in verschillende organen en weefsels van het lichaam
• aneurysma: een verwijding van een bloedvat
• trauma

Onderzoek en diagnostiek:

De arts zal eerst een anamnese afnemen en lichamelijk onderzoek bij u doen. Een anamnese is een gesprek waarbij de arts u vragen stelt over uw voorgeschiedenis en uw klachten.

Aan de hand van de anamnese en het lichamelijk onderzoek kan de arts u adviseren om aanvullend onderzoek te laten doen, zoals:

• röntgenfoto van de borstkas (X-thorax)
• CT-scan van de borstkas
• bij verdenking op trombose: contrastonderzoek van de bloedvaten
• bij onbekende primaire tumor: cel- of weefselonderzoek om de aard van de afwijking die de bovenste holle ader afsluit vast te stellen 

Behandeling van het vena cava superior syndroom:

• vermijden van bukken
• vermijden van plat liggen, hoofdeinde bed omhoog
• geen knellende kleding
• bij kortademigheid of tekenen van hersenoedeem: eventueel medicatie om de zwelling te doen verminderen (dexamethason)
• bij kortademigheid: eventueel zuurstof of morfine
• bij trombose door een katheter in het bloedvat: bloedverdunners of indien centraal veneuze katheter niet doorgankelijk is: katheter verwijderen
• bij tumoren die gevoelig zijn voor chemotherapie of hormonale therapie: chemotherapie of hormonale therapie
• bij tumoren die niet reageren op chemotherapie: bestraling
• bij tumoren waarbij al chemotherapie is toegepast: bestraling
• alternatief: plaatsen van een buisje in de ader (stent) in combinatie met anti-stollingsmiddelen 

Controle:

De arts of verpleegkundige controleert aan de hand van klachten en verschijnselen het effect van de behandeling.

De controlemomenten verschillen per behandeling:

• bij behandeling met dexamethason, zuurstof of morfine: dagelijks.
• bij behandeling met antistollingsmiddelen: na enkele dagen.
• na het plaatsen van een stent: na enkele dagen.
• in geval van radiotherapie of chemotherapie: na 4 tot 8 weken.

Bron: www.kanker.nl