Auteur: DIETER DE CLEENE - demorgen.be

Nieuws Wetenschap.

Beeld Hollandse Hoogte / Flip Franssen.

Wetenschappers identificeren tientallen eiwitten gelinkt met een verhoogd risico op diverse kankers, waarvan sommige al zeven jaar op voorhand aanwezig zijn in het bloed. Hoe ver zijn we nog verwijderd van een bloedtest die kanker voortijdig opspoort?

Britse onderzoekers volgden meer dan 44.000 mensen meer dan tien jaar op en controleerden op geregelde tijdstippen hun bloed. Meer dan 4.900 proefpersonen kregen tijdens de loop van de studie kanker. De wetenschappers identificeerden in hun bloed in totaal 618 eiwitten die gelinkt zijn met 19 verschillende types kanker, melden ze in het vakblad Nature Communications. 107 daarvan zijn zeven jaar op voorhand al aanwezig. 182 eiwitten konden ze drie jaar op voorhand detecteren. Sommige van die eiwitten zijn volgens de onderzoekers mogelijk bruikbaar als voorspeller van een verhoogd risico op kanker.

Een bloedtest die voortijdig kanker opspoort is een van de heilige gralen in het kankeronderzoek. Die blijft echter nog even buiten bereik. “Dit is een zeer waardevolle studie”, vindt kankerexpert Filip Lardon (UAntwerpen). “Maar dit betekent niet dat je in sommige gevallen al zeven jaar op voorhand in het bloed kunt zien dat iemand kanker zal krijgen.”

De wetenschappers vinden een statistisch verband tussen een verhoogde concentratie van bepaalde eiwitten in het bloed, en bepaalde kankers zoals darm-, long- en leverkanker. Maar dat betekent niet dat iedereen met meer van die eiwitten in het bloed zeker kanker zal krijgen, en evenmin dat iemand met lagere concentraties zeker géén kanker zal krijgen. “Dit soort testen is voorlopig niet specifiek genoeg om er in de kliniek iets mee te kunnen doen”, zegt Lardon.

OBESITAS:

Lardon trekt de parallel met obesitas, waarvan ook is geweten dat het het risico op bepaalde kankers verhoogt. “Maar dat betekent niet dat je iedereen met obesitas intensief moet opvolgen en screenen op kanker.” Bij een bloedtest die niet specifiek genoeg is, is het risico op zogenoemde ‘vals positieven’ te hoog. Te veel mensen zullen nodeloos ongerust worden gemaakt en onnodig verder worden opgevolgd.

Wetenschappers bewandelen ook andere wegen om kanker steeds vroeger op te sporen. Eén daarvan is zoeken naar tumor-DNA in het bloed. “We weten dat kankercellen al in een heel vroeg stadium DNA lekken in het bloed”, zegt Lardon. “Dat DNA is bovendien als een soort paspoort: vind je DNA van levercellen, dan weet je meteen waar je moet kijken.”

Eind vorige maand meldden onderzoekers van de KU Leuven eveneens in Nature Communications dat ze in staat waren om zo darm- en borstkanker op te sporen. “Beide types testen kunnen elkaar aanvullen”, zegt geneticus Joris Vermeesch (KU Leuven), die aan de studie meewerkte. “Met DNA kan je kanker in een vroeg stadium opsporen, op basis van eiwitconcentraties zou je de groep met een verhoogd risico beter kunnen opvolgen.”

EXTRA ONDERZOEK:

In beide gevallen is er volgens experten nog extra onderzoek nodig om de testen op punt te stellen, zodat ze bruikbaar zijn in het ziekenhuis. “Verder onderzoek moet nu uitwijzen of het risico op vals positieven bij testen op basis van eiwitten kan worden verminderd door naar combinaties van eiwitten te kijken”, Diether Lambrechts (VIB), directeur van het Centrum voor Kankerbiologie. “Ik verwacht dat dit eerder iets is voor binnen tien jaar.”

DNA-testen verwacht Lardon evenmin op korte termijn. “Ik verwacht niet dat we die binnen de vijf jaar routinematig gaan inzetten. Maar onze kennis over de eigenschappen van tumoren op moleculair niveau neemt wel snel toe, net als de technische mogelijkheden om die te bestuderen. De wetenschap boekt hier wel degelijk grote vooruitgang.”
 

Bron: www.demorgen.be